Non-Euclidean Object (Niet-euclidisch voorwerp)

Auteur: Marijke Peyser

Non-Euclidean Object is een replica van het verloren gegane origineel uit 1932 en maakt deel uit van een editie van negen exemplaren, uitgevoerd in 1973.^[1] Het object bestaat uit een bolvorm die opgebouwd is uit dichte zeshoeken en open vijfhoeken en een in de knoop gelegde rubberen slang. Deze elementen worden bij elkaar gehouden door een stang. De onregelmatige vorm van de slang contrasteert met de volmaakt geometrische structuur van de bol. Dit werk verbeeldt het streven van de surrealisten om tegengestelde elementen met elkaar te verenigen, in dit geval de vervreemding die volgt op de ‘ontmoeting’ van de chaos van het leven en de orde en regelmaat van de wiskunde. Man Ray noemt dit object Non-Euclidean Object met de ‘verklarende’ toevoeging: ‘van alles met gaten erin, net als mensen’ en de opmerking: ‘Is Euclides lucide? Euclides élucidé’.^[2]

De kunstenaar heeft zich uitgesproken over zijn fascinatie voor bepaalde voorwerpen: ‘Ik heb er genoeg van me te omringen met objecten die me doen glimlachen of die ik wel aardig vind – voorwerpen die me amuseren en me het gevoel geven coulant en superieur te zijn. Ik wil voorwerpen die me verontrusten, verbijsteren en intimideren, waarvan ik geen idee heb waar ze voor dienen. Ach, kon je maar net zo worden als sommige objecten, een obstakel, nutteloos, irritant en toch onmisbaar’.^[3]

Dankzij een voorstel van Salvador Dalí in 1931 om surrealistische voorwerpen te maken krijgt de surrealistische beweging een nieuw elan (zie Objet scatologique à fonctionnement symbolique).^[4] De Parijse galerie Pierre Colle wijdt in 1933 een tentoonstelling aan de surrealistische objecten. Niet alleen is Man Ray vertegenwoordigd met zijn Non-Euclidean Object, ook maakt hij een opname van de tentoonstellingsruimte waar bijdragen van onder anderen Dalí te zien zijn.^[5]

Non-Euclidean Object behoort tot een reeks van mathematische objecten die Man Ray rond 1932 maakte, geïnspireerd door bezoeken aan het Institute Henri Poincaré in Parijs, een instituut voor wiskundig onderzoek. Daar bekijkt hij wiskundige driedimensionale modellen met een hoge mate van abstractie. Twee jaar na het vervaardigen van de serie objecten fotografeert Man Ray ze (1934-1936). Een deel van deze foto’s wordt gepubliceerd in Cahiers d’Art (1936).^[6] In 1938 maakt hij een reeks schilderijen, geïnspireerd op de foto’s van de handgemaakte mathematische modellen getiteld Shakespearean Equations. Voor hem hebben deze objecten, en de diverse representaties ervan, eenzelfde waarde als het beroemde urinoir van Duchamp.^[7]