Auteur: Judith Niessen (2012-11-27)
Jan de Beer werd vermoedelijk omstreeks 1475 geboren in of vlakbij Antwerpen als zoon van Claus de Beer.1 Claus en zijn familie hadden in ieder geval bezittingen in het nabijgelegen Ekeren. De Beer vervulde zijn leertijd bij Gillis van Everen, een schilder met een groot atelier in Antwerpen. Daarna werkte hij waarschijnlijk enige jaren als gezel: pas in 1504 werd hij lid van het Lucasgilde. De Beer was in 1509 schepen van het gilde en in 1515 werd hij verkozen tot deken, een positie die hij in ieder geval tot 1519 vervulde. In 1508 trouwde Jan de Beer met de brouwersdochter Katline Weygers. Het echtpaar vestigde zich op het Kipdorp in Antwerpen en kregen omstreeks 1509 een zoon, Aert. Deze werd net als zijn vader schilder en glasontwerper maar stierf al jong, in 1540. Van 1519 tot 1528 komt Jan de Beers naam niet meer voor in de archieven. Op 10 november 1528 wordt in een document naar de overleden schilder verwezen.2
Jan de Beer is een exponent van het Antwerpse Maniërisme en de enige van die stroming die ook na zijn dood nog bekendheid genoot: Guiccardini nam hem op in zijn overzicht van bekende Nederlandse kunstenaars uit 1567.3 De kunstenaar beschikte over een grote werkplaats: vanaf 1510 nam hij in ieder geval leerlingen in dienst. Hij droeg bij aan de tijdelijke decoraties voor de blijde intrede van aartshertog Karel V en aan de versiering van de wagen die het Antwerpse rederijkersgilde van de Violieren zou vertegenwoordigen in de optocht tijdens het landjuweel in Mechelen. Slechts twee werken met een signatuur zijn bekend: een schilderij met een gedeeltelijke signatuur (HENEN) en een studieblad met koppen, naderhand door De Beer gesigneerd en 1520 gedateerd.4 Zijn oeuvre bestaat uit ongeveer twintig schilderijen en twaalf tekeningen. De Beer en zijn werkplaats schilderden religieuze werken en altaarstukken. Zijn tekeningen bestaan uit voorbereidende studies voor schilderijen, ontwerpen en kartons voor glasvensters en enkele werken op doek die mogelijk dienden als voorbeeld voor tijdelijke decoraties tijdens feestelijke bijeenkomsten (zie inv. nr. MB 1702).
Noten
1 Deze biografie is gebaseerd op ENP XI, 1974, pp. 14-21; D. Ewing in Antwerp/Maastricht 2005, pp. 223-224.
2 D. Ewing, ‘Some documentary additions to the biography of Jan de Beer’, Jaarboek Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen 1983, p. 98 (‘aerde de beer, Janss[one] wylen’).
3 L. Guicciardini, Descrittione di tutti i Paesi Bassi altrimenti detti Germania Inferiore, Antwerpen 1567, p. 98.
4 München, Alte Pinakothek, inv. nr. 679; London, British Museum, inv. nr. 1886.7.6.7; Antwerp/Maastricht 2005, nr. 30, ill.
