'Het idee achter ons nieuwe depot is dat we de hele collectie willen en kunnen laten zien.'
Sandra Kisters, hoofd Collectie en onderzoek Museum Boijmans Van Beuningen
'De collectie is van iedereen'
Interview met Sandra Kisters; hoofd Collectie en onderzoek Museum Boijmans Van Beuningen
Sandra Kisters, hoofd Collectie en onderzoek bij Museum Boijmans Van Beuningen, vertelt wat de collectie zo uniek en waardevol maakt. En waarom het belangrijk is dat het depot toegankelijk wordt voor het publiek.
Niet iedereen weet wat een hoofd Collectie en onderzoek doet, kun je daar iets over vertellen?
Ik ben verantwoordelijk voor de zorg voor de complete collectie van het museum. Daarbij gaat het om uiteenlopende zaken. Zoals bruikleenverkeer: meer dan 550 werken per jaar reizen naar exposities in het binnen- en buitenland. Heel belangrijk is natuurlijk de zorg voor de conservering van de kunst, waaronder de opslag in museaal geklimatiseerde depots. Ook houd ik me bezig met onderzoek naar de collectie, restauraties en nieuwe aanwinsten.
Voordat we dieper ingaan op het nieuwe depot, wat is er zo bijzonder aan de collectie van Museum Boijmans Van Beuningen?
De collectie is ongelofelijk divers. De objecten lopen uiteen van schilderijen tot beeldhouwwerken, van fotografie tot videokunst, en beslaan een tijdperk van vele eeuwen. Doordat het zo'n brede, veelomvattende collectie is, met zo'n grote diversiteit en zo'n hoog internationaal aanzien, is deze collectie uniek voor Nederland. Het is heel bijzonder dat onze collectie schilderijen uit de Nederlandse Gouden Eeuw in kwaliteit niet onderdoet voor het Mauritshuis of het Rijksmuseum. Onze collectie prenten en tekeningen van oude meesters is in kwaliteit vergelijkbaar met die van het Teylers Museum en het Rijksmuseum. En onze collectie moderne kunst staat op gelijke voet met die van het Stedelijk Museum en het Gemeentemuseum Den Haag. Bovendien hebben we ook nog een schitterende collectie toegepaste kunst en design.
Dan het depot, welke rol speel je bij de realisatie daarvan?
Als hoofd van de collectie ben ik nauw betrokken bij de ontwikkeling en inrichting van het depot. Ik zie toe op de voorbereidingen voor de verhuizing van de kunstcollectie van 154.000 objecten. Die gaan vanuit de vijf huidige externe locaties naar het nieuwe depot. In het depot komen elf compartimenten die worden ingericht met rekken en stellingen voor al die verschillende werken. Verder houd ik me bezig met bijvoorbeeld de inrichting en het programma van de vier nieuwe restauratieateliers. Ook ben ik nauw betrokken bij de realisatie van een database van de film- en videocollectie en de fotografie van collectieonderdelen. Dat laatste project, het fotograferen, doen we voor ‘wayfinding’ (interne routing) en de website.
Wat kun je vertellen over de inrichting van de collectie in het depot?
Van buiten is het natuurlijk een architectonische ‘eyecatcher’. Binnen komt een enorm atrium met kruisende trappen, dat wordt ook prachtig. De ronde vorm van het depot vormt wel een uitdaging voor het praktisch inrichten van de compartimenten. Maar er is een enorm groot voordeel. En dat is dat straks de complete collectie samen op één plek bewaard wordt in een hoogwaardige omgeving. Binnen de verschillende compartimenten hebben we overigens vijf verschillende klimaten die zijn afgestemd op kunstwerken van verschillende materialen: metaal, kunststof, organisch/anorganisch, fotografie zwart/wit en fotografie kleur.
´We willen het publiek bewust maken van het belang van het goed onderhouden van een waardevolle kunstcollectie.´
Waar zijn jullie nu mee bezig en wat gaan bezoekers daarvan straks zien?
Momenteel bereiden we de inrichting voor van de ‘standplaatsen’ van de objecten in het depot. Ieder object krijgt een kleurcode op compartimentniveau en een nieuwe standplaats op objectniveau. Bijvoorbeeld rood voor het metaaldepot en als standplaats stelling 5, plank 4 rechts. Zo weet de kunsttransporteur bij de verhuizing precies welk werk waar naar toe moet. De ordening van de collectie gebeurt op basis van onder meer materiaal en formaat, maar daarbinnen werken we ook aan een inhoudelijke ordening. Zo komen in het schilderijendepot op de tweede etage, dat bestaat uit twee grote ringen met schilderijrekken, aan de binnenzijde alle oude kunstwerken en aan de buitenzijde de werken vanaf 1900 tot heden. Hierdoor krijg je een prachtig overzicht van de ontwikkelingen in de kunstgeschiedenis. Op enkele clusters wordt extra nadruk gelegd, zoals de surrealistische kunstwerken die bij elkaar worden gegroepeerd. Andere clusters zijn bijvoorbeeld de werken op paneel, die qua periode grofweg de vijftiende, zestiende én zeventiende eeuw bestrijken. Daarbij is het handig om deze bij elkaar te hangen, zodat we eenvoudig een conditiecheck van de houten panelen kunnen doen. Terwijl we de schilderijen indelen op chronologie, houden we bij vormgeving juist materiaal en techniek aan als belangrijkste criterium bij het groeperen van de objecten.
Waarom is het zo belangrijk om het depot toegankelijk te maken voor het publiek?
Er zijn verschillende publieke debatten geweest over de vraag waarom er tegenwoordig zo veel kunst staat opgeslagen in depots. Meestal wordt slechts 8 à 10% van een collectie tentoongesteld in de publieke ruimten van een museum. Werken in een depot zijn niet toegankelijk voor het publiek; alleen een kleine, selecte groep kunstprofessionals kan ze daar bewonderen. Dat probleem speelde ook bij ons. We hebben meer dan 154.000 objecten in onze collectie, maar we kunnen ze niet allemaal tentoonstellen. Het idee achter ons nieuwe depot is dat we wél de hele collectie willen en kunnen laten zien. Onder begeleiding van een gids kan iedere bezoeker genieten van wat we in ons depot hebben. Dat is werkelijk uniek; nergens ter wereld is dat mogelijk.
Welke activiteiten die nu achter de schermen plaatsvinden, zijn straks in het depot zichtbaar voor het publiek?
Om een voorbeeld te noemen, de inpakruimte van het huidige depot ligt verscholen in de kelder van het museum, maar zal straks zichtbaar zijn vanuit de entree. Daar komt een glazen wand, waardoor bezoekers kunnen zien hoe kunstwerken worden in- en uitgepakt. Daarnaast kan de bezoeker verschillende werkzaamheden bekijken die verbonden zijn met de kunstwerken en het schoonhouden van de depots.
Wat maakt het zo interessant voor het publiek om deze activiteiten te bekijken? En wat is het idee achter deze transparantie?
Wat we eigenlijk willen is het publiek bewust maken van het belang van het goed onderhouden van een waardevolle kunstcollectie en wat daar allemaal bij komt kijken. Daarbij willen we de collectie meer zichtbaar en toegankelijk maken. We hebben het dan óók over bijvoorbeeld kwetsbare kunstwerken, die normaal gesproken niet zo snel tentoongesteld worden in het museum.
Veel musea zijn niet tevreden als ze kunst alleen maar visueel presenteren aan het publiek; zij vinden dat je als bezoeker van alles moet beleven. Ook het depot is van plan het zo aan te pakken. Waarom moet het eigenlijk een soort ‘experience’ zijn?
Het uitgangspunt is dat we de collectie toegankelijk willen maken voor iedereen. Bezoekers kunnen afzien van de begeleide tour en zelfstandig door het atrium lopen. Dan mogen ze bekijken waar ze zin in hebben, maar we willen hen wel stimuleren om zo veel mogelijk te weten te komen over de collectie en de zorg die wordt besteed aan het behoud ervan. We willen dus iedere afzonderlijke bezoeker een unieke ervaring meegeven, zodat ze zich persoonlijk aangesproken voelen.
Hoe kunnen bezoekers straks bepaalde objecten in het depot vinden?
Via een digitaal apparaatje krijg je informatie uit ons collectieregistratiesysteem. Op dat apparaat kun je ook online informatie zoeken op de website van het museum. De bedoeling is dat je zelf informatie zoekt over de stukken. Zoals videoclipjes over de restauratie van de kunstwerken of het verhaal van een conservator die uitleg geeft.
We krijgen nu heel wat vragen van mensen die een specifiek stuk zouden willen zien. Als iemand bijvoorbeeld vraagt: ‘Mijn opa heeft een werk van Camille Pissarro aan het museum geschonken, zou ik dat kunnen bekijken?’ Dan kunnen we bij het depot zeggen: ‘Jazeker, hier is het.’ Ik denk dat het een prachtig gebaar is dat we onze hele collectie voor iedereen direct beschikbaar maken. Dat is een uniek aspect van het depotproject, en ik ben dan ook heel benieuwd hoe de mensen erop zullen reageren. Daar kijk ik echt naar uit.
Depot Journaal
Dit artikel is eerder gepubliceerd in Depot Journaal #2 dat deel uitmaakt van een serie van 6. Wil je graag alle gedrukte edities thuis ontvangen? Stuur dan een email naar info@boijmans.nl met je volledige naam en adres, plus de vermelding ‘ontvangst Depot Journaal’.