Portret van een man met hoofddeksel

Auteur: Klazina Botke

In de late vijftiende en begin zestiende eeuw, toen de Venetiaanse belangstelling voor de islamitische wereld een hoogtepunt bereikte, werden er vele werken met islamitische kunst als onderwerp of inspiratie geproduceerd. Dit blijkt uit talloze islamitische kostuums en bouwwerken afgebeeld in verluchte manuscripten, prenten, tekeningen en beeldhouwwerken uit die tijd.^[1] Deze tekening van een man met krullende baard en kleine tulband past binnen deze interesse en werd waarschijnlijk in de Veneto, naar een bestaand portret van een Ottomaanse man, gemaakt.^[2] Het beroemdste voorbeeld van zo’n portret is Gentile Bellini’s (ca. 1430/1434-1507) Portret van Mehmet II (1480), waarin deze sultan op dezelfde wijze als de doges uit zijn tijd is afgebeeld.^[3] Na zijn bezoek aan Istanboel, waar hij in 1479 op uitnodiging van de sultan naartoe was gereisd, verbeeldde Bellini vaker islamitische figuren in zijn schilderijen en gaf dit ook aan zijn leerlingen door.^[4] De arrestatie van Marcus (1499) van Giovanni Mansueti (ca. 1465-1527), nu in Liechtenstein, is daar een goed voorbeeld van.^[5] Of ook onze tekening door Mansueti werd vervaardigd, of mogelijk door Bartolommeo Veneto (werkzaam ca. 1502-ca. 1531) die eveneens bij Bellini studeerde, is niet waarschijnlijk.^[6] De figuur is nogal plat en met weinig plasticiteit verbeeld, en het valt op dat beide ogen te zien zijn terwijl de rest van het gezicht in profiel is weergegeven. Vanwege de kwaliteit van de studie is het waarschijnlijker dat de tekening een anonieme kopie is naar een werk uit de Veneto.