









Wil jij ook meer Boijmans beleven of geef je een Vriendschap cadeau? Word dan Vriend en word uitgenodigd voor de jaarlijkse Museumpark Vriendendag. Zien we jou of jouw vriend snel in het depot?
Zonder tijdslot kun je het depot niet bezoeken
Ontdek het depot eenmalig of vaker als een privilege- of vriendenpashouder
‘Het grootste talent van de jongere generatie’, noemde Gustav Klimt hem. Museum Boijmans Van Beuningen toonde het werk van Oskar Kokoschka (1886-1980); de meesterschilder die hele generaties kunstenaars inspireerde. Deze grote overzichtstentoonstelling toonde zijn confronterende portretten, meer dan een halve eeuw nadat Kokoschka’s werk voor het laatst te zien was in Nederland. De tentoonstelling is succesvol verlopen. Het museum ontving ruim 115.000 bezoekers tijdens de tentoonstelling.
Museum Boijmans Van Beuningen kocht in 1950 als eerste Nederlands museum een schilderij aan van Oskar Kokoschka, de ‘Mandril’ uit 1926. Zo’n honderdvijftig schilderijen en tekeningen van Kokoschka waren te zien in Rotterdam. Naast privécollecties hebben internationale musea, zoals MoMA en Tate London topstukken in bruikleen gegeven. Aan de hand van acht thema's schetste de tentoonstelling een persoonlijk perspectief van de schilder op de periode rondom de Eerste en Tweede Wereldoorlog. Van een serie kinderportretten, portretten van de Weense elite tot politiek geladen allegorieën. De expositie start met Kokoschka’s vroegste portretten en zijn ontdekking door de beroemde architect van het modernisme Adolf Loos en sluit af met zijn laatste zelfportret (1971/1972). Met de titel ‘Time, Gentlemen please’, gebaseerd op de oproep voor de laatste ronde in Engelse pubs, blikt Kokoschka vooruit op zijn eigen dood.
Al in zijn studie aan de Kunstgewerbeschule in Wenen ging Kokoschka zijn eigen weg. De kunstenaar focuste zich op de mens terwijl in deze periode de Jugendstil, met zijn focus op het ornament, de gangbare stijl was. Kokoschka’s portretten laten zien hoe hij naar de mens en de wereld keek. In een televisie-interview in 1966 zei Kokoschka dat hij geïnteresseerd is in de ‘aura van de mens in de ruimte’. Hij vond het belangrijk dat de psyche van zijn model in het schilderij tot uitdrukking kwam. Vaak schilderde hij zijn modellen ouder en buitengewoon expressief , alsof hij in de toekomst kon kijken. Met als gevolg dat de schilderijen er weinig flatterend uitzagen en de werken lang niet altijd verkocht werden. Kenmerkend voor het werk van Kokoschka zijn de vaak krachtige kleuren en de beweeglijkheid van penseelvoering en toets. Dit sluit aan bij het expressionisme uit de eerste helft van de twintigste eeuw, waarin de nadruk lag op de gevoelswereld door vormen te overdrijven, met felle kleuren te werken en de werkelijkheid te vervormen.
'Een feest om te zien'
- de Volkskrant ****
Naast de talloze bijzondere portretten van mensen waren in de tentoonstelling ruim 20 portretten van dieren te zien. In beesten zag Kokoschka vaak menselijke trekken en omgekeerd ook. Het werk de ‘Mandril’, schilderde hij buiten openingstijden in de dierentuin in Londen. In de avond werd Kokoschka de dierentuin binnengelaten door zoöloog Julian Huxley, broer van de schrijver Aldous Huxley (Brave New World). Het schilderij toont de aap niet in zijn werkelijke omgeving van een kleine kooi en dikke tralies. Kokoschka wilde het dier uit deze context halen en schilderen in het paradijs, waar de aap eigenlijk hoort.
'En als je langer naar de portretten van hem keek, was het alsof je in de verf het hart nog zag kloppen. Vooral het hart van de schilder zelf.'
- Wim Boevink, Trouw
Kokoschka dankt zijn succes vooral aan de beroemde modernistische architect Adolf Loos. De kring van Loos zorgde ervoor dat de jonge schilder een groot deel van de intellectuele elite van Wenen kon portretteren. Bekende personen die Kokoschka portretteerde waren publicist Karl Kraus en kunsthistoricus Karl Maria Swoboda. Daarnaast heeft muziek altijd een belangrijke rol in Kokoschka’s leven gespeeld en door Loos ontmoette hij de componisten Arnold Schönberg, Anton Webern en Egon Wellesz.
“Een bijzondere man met een bijzonder oeuvre en verhaal, eindelijk weer eens in de schijnwerpers”
- Groene Amsterdammer
Op 26-jarige leeftijd ontmoette Kokoschka de liefde van zijn leven: Alma Mahler, de weduwe van componist Gustav Mahler. In de drie jaar die hun relatie standhield was Alma een grote inspiratiebron voor Kokoschka. Naast de 400 liefdesbrieven, schilderde hij een portret van Alma in de stijl van de Mona Lisa, drie dubbelportretten - waarvan één te zien zal zijn in het museum - en maakte talloze tekeningen en lithografieën naar haar. Kort na het beëindigen van de relatie trouwde Alma met Bauhaus architect Walter Gropius. Het duurde lang voordat Kokoschka over de breuk heen was; hij liet zelfs nog een pop maken naar evenbeeld van Alma.
'Oskar Kokoschka - Mensen en beesten' is samengesteld door gastconservator Beatrice von Bormann.
Bekijk hier de aflevering ‘Aapjes kijken’ waarin bezoekers op een gepassioneerde wijze geïnformeerd worden over het werk van Kokoschka. In het AVRO programma ‘Art Tracks’ laten de Nederlandse hiphoppers Brainpower en Zanillya zich inspireren door het schilderij ‘Dubbelportret van Carl Georg Heise en Hans Mardersteig’. Op basis van dit schilderij componeerden ze een nummer. Kijk hier naar de aflevering.
Ter gelegenheid van de tentoonstelling bracht Bregje van der Laar - bekend van Boijmans TV - de Oostenrijkse kunstenaar weer tot leven. Dit doet zij in een intiem gesprek, waarvoor opnamen van de Duitse televisie uit 1966 de basis vormen. Bekijk dit interview hier op ARTtube of in de bovenstaande video.
In 1909 begon Oskar Kokoschka met schilderen van 'psychologische portretten'. In deze portretten trachtte hij...
Bekijk volledige profielTer gelegenheid van de tentoonstelling vonden drie themamiddagen plaats met lezingen, workshops, film of muziek. Ook was er een introductiecursus over Kokoschka en workshops portretschilderen voor volwassenen en kinderen. Tevens organiseerde het museum een familiedag.
Bij de tentoonstelling verscheen een rijk geïllustreerde catalogus. De catalogus zowel Nederlandstalig als Engelstalig zijn nog steeds voor € 34,95 verkrijgbaar in de museumwinkel, via webshop.boijmans.nl en in de boekhandel.
De tentoonstelling 'Oskar Kokoschka - Mensen en beesten' werd mogelijk gemaakt door de genereuze steun van de Ondernemerskring Bijzondere Begunstigers, de BankGiro Loterij, Prins Bernhard Cultuurfonds (mede mogelijk gemaakt dankzij het Breeman Talle Fonds), SNS REAAL Fonds, Ploum Lodder Princen, Zabawas, AON Artscope, de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed namens het ministerie van OCW, K.F. Hein Fonds en Crown.