Auteur: Judith Niessen (2012-11-27)
De Meester van de Gebedenboeken van rond 1500 dankt zijn noodnaam aan Friedrich Winkler.1 Hij vernoemde de meester naar een aantal devotieboeken die tussen circa 1490 en 1515 zijn ontstaan, waaronder een getijdenboek, dat oorspronkelijk in het bezit was van Margareta van Oostenrijk.2 In de loop der jaren breidden de toeschrijvingen aan de meester zich uit tot een aanzienlijk oeuvre. Zo vulde Winkler het aan met manuscripten van de Roman de la Rose en Enguerrand de Monstrelets Chroniques.3 Pächt herkende de hand in miniaturen in Vasco da Lucena’s vertaling van de Cyropedie.4 In seculiere manuscripten laat de kunstenaar zich kennen als een vernieuwende illustrator van het alledaagse hoofse en boerse leven, waarmee hij voorop loopt in de zestiende-eeuwse ontwikkeling van de genre kunst. Het devotionele werk is daarentegen eerder conventioneel van aard.
Op basis van het werk dat hij achterliet, gaat men ervan uit dat de meester in Brugge werkzaam was. De wisselende kwaliteit van de miniaturen doet vermoeden dat de kunstenaar de beschikking had over een grote werkplaats. Hoewel Winkler meende dat deze verluchter een leerling was van de Meester van het Dresdener Gebedenboek, is recent geconstateerd dat de meester al vroeg in zijn carrière onafhankelijk moet zijn geweest. Daarnaast is er ook de relatie met Engelbert van Nassau (1451-1504) en Hendrik VII van Engeland (1457-1509), voor wie een aantal van de door hem verluchte manuscripten bestemd waren. Veel van deze aspecten zijn nog onvoldoende onderzocht om ze nader toe te kunnen lichten.
Noten
1 Deze biografie is gebaseerd op S. McKendrick in Los Angeles/London 2003, pp. 394-395.
2 Winkler 1915, pp. 334-342. Wenen, Österreichische Nationalbibliothek, ms. 1862.
3 London, The British Library, inv. nr. Harley Ms 4425, fol. 14v; Winkler 1915, pp. 340-341; Leiden, Universiteitsbibliotheek, inv. nr. VGG F2; Winkler 1925, p. 175 en Madou 1981.
4 Genève, Bibliothèque publique et universitaire, mss. fr. 75; B. Gagnebin, L’enluminure de Charlemagne à François Ier. Les manuscrits à peintures de la Bibliothèque publique et universitaire de Genève. Genève 1976, nr. 74
