De evangelist Johannes

Auteur: Surya Stemerding

Het getekende oeuvre van Jacopo da Bologna, een kleinere kunstenaar uit de Emilia, werd pas in 1988 gedefinieerd. Voordien werden zijn tekeningen, en dus ook deze tekening, beschouwd als zijnde van Jacopo Ripanda (midden vijftiende eeuw-na 1517), zijn vermoedelijke leermeester.^[1] Faietti en Ebert Schifferer (1988) waren de eersten die in de aan Ripanda toegeschreven tekeningen drie verschillende handen onderscheidden: Jacopo Ripanda, de Meester van de Aanbidding te Lille en Jacopo da Bologna. Een klein deel van die collectie - slechts een tiental bladen - schreven ze toe aan Da Bologna. Ze deden dit op basis van stilistische en thematische overeenkomsten met een restant van een verloren gegaan tekeningenboekje, nu in Lille, dat geannoteerd is met onder andere de tekst ‘Jac pictor d[…] bollogna’ en het jaartal 1516.^[2] Tot deze groep rekenden zij niet alleen dit blad maar ook een andere tekening in Rotterdam (I 33).

Zeer vergelijkbaar, zowel in stijl als techniek, met de twee tekeningen van evangelisten op beide zijden van het Rotterdamse blad zijn een compositietekening in Londen en twee dubbelzijdig betekende bladen in Berlijn.^[3] Deze zijn alle uitgevoerd in de opvallende chiaroscuro techniek met donkere wassingen en witte hoogsels op een donkere grondering. De twee bladen in Berlijn dragen elk opvallende Romeinse nummers in penseel in rode verf. Deze zijn identiek aan die op het blad in Rotterdam, hetgeen wijst op een gezamenlijke herkomst, mogelijk eenzelfde atelierbestand.^[4] Dezelfde rode dekverf is op de keerzijde van het Rotterdamse blad gebruikt, waar de heilige Lucas is afgebeeld die een heiligenvoorstelling op paneel aan het schilderen is, na zijn penseel te hebben gedoopt in het kommetje dat op zijn werktafel staat.