Studie voor de heilige Jozef in 'De rust tijdens de vlucht naar Egypte'

Auteur: Albert Elen

Byam Shaws (1976, 1983) toeschrijving van deze tekening aan Maganza, als deel van een samenhangende groep van dertien bladen uit de Collectie Koenigs die eerder als werken van El Greco (1541‑1614) werden beschouwd (S 18‑30), werd onderschreven door Mason (1999) en Meijer (2017).^[1] De eerste relateerde deze tekening aan het schilderij De rust tijdens de vlucht naar Egypte (1598), een van zes grote doeken door Maganza in de San Gaetano in Brescia, nog altijd in situ in het priesterkoor bij het hoogaltaar, samen met het bijbehorende schilderij De vlucht naar Egypte, eveneens van diens hand.^[2] Deze tekening is een voorbereidende studie van de figuur van Jozef die linksonder in het schilderij zit en water met een kom uit een beekje schept terwijl hij opkijkt naar Maria en het Christuskind die op een rots zitten en bediend worden door drie engelen die fruit uit de bomen plukken. De compositie werd vrijwel ongewijzigd op het schilderij overgenomen, zij het zonder kwadrering (nooit gebruikt door Maganza) en met slechts een kleine aanpassing in de stand van de linkerhand die de kom vasthoudt.

Te oordelen naar de onvolledige tekeningen van een berouwvolle Hiëronymus op de voorkant en achterkant, was het Rotterdamse blad aanvankelijk groter. Om de een of andere reden is er aan de onderkant een groot stuk afgesneden en aan de linkerzijde een iets smallere strook. De drie figuren zijn kenmerkend voor Maganza's stijl en werkwijze, een pentekening met wervelende lijnen over een snel geschetste ondertekening, zonder arceringen om het lichaam verder weer te geven en met alleen in de belangrijkste tekening een heel lichte schaduwpartij van twee of drie penseelstreekjes op Jozefs kledij. De twee tekeningen van Hiëronymus maken deel uit van een kleine groep waarnaar Mason (1999) verwees die de heilige in overpeinzing toont en waar ook tekening S 28 toe behoort, al zijn de lijnen daar aanzienlijk zwaarder aangezet.^[3]