Hoofd van een cherubijn

Auteur: Yvonne Bleyerveld

In dit cherubijnenhoofdje combineerde Matham stevige contourlijnen met fijn getekende lijntjes in het gezicht en de krullende haren. Het is een van de drie gevleugelde engelenkopjes omgeven door wolken en uitgevoerd in pen in bruine inkt, die we van de kunstenaar kennen. Een uit 1612 is opgenomen in het album amicorum van de gezant en Harderwijkse burgemeester Ernst Brinck (1582-1649). Dit engeltje is verfijnder uitgewerkt dan het besproken exemplaar: het guitige gezicht is weergegeven in stippeltechniek, de schaduwpartijen zijn door middel van kruisarcering aangegeven en ook het krullende haar en de vleugels zijn zorgvuldig getekend. Achter dit hoofdje is een wolk te zien met daaronder nog een gevleugeld engelenkopje.¹ Een derde, ongedateerd cherubijnenhoofdje bevindt zich in Edinburgh en ook daar hanteerde Matham de pen met meer precisie dan in de Rotterdamse voorstelling.²

Het en profil getekende kopje herinnert aan de gevleugelde cherubijn die Mathams stiefvader en leermeester Hendrick Goltzius in zijn persoonlijk embleem Eer boven Golt[zius] opnam, als bekroning van een boven muntstukken zwevende Mercuriusstaf. Van dit embleem zijn vier versies bekend, waarvan er één 1600 en één 1609 gedateerd is. Een ongedateerd exemplaar komt voor in hetzelfde album amicorum van Ernst Brinck als waarin Matham zijn cherubijntje tekende en ontstond mogelijk bij een ontmoeting van Brinck en Goltzius in 1607.³ Een cherubijn maakte dus al deel uit van Goltzius’ embleem voordat Matham het motief tekende. Dat Matham ervoor koos in het album amicorum van Ernst Brinck een gevleugeld engeltje te tekenen, wijst erop dat deze voorstelling voor hem een bijzondere betekenis had. Mogelijk is de Rotterdamse tekening vanwege de uitgebreide signatuur, net al de tekening in het album van Brinck, als geschenk bedoeld geweest.

Enigszins vergelijkbaar in stijl en uitvoering is een tekening uit 1615 van een Christuskop en profil, die bovendien met eenzelfde zwierige hand gesigneerd en gedateerd is als het Rotterdamse engelenkopje.⁴