De kunstenaar Dalí zit hier achter zijn schildersezel met Gala, zijn vrouw en muze, boven het hoofd. Haar oogkassen vallen samen met de arcades van een gebouw, een typisch Dalíaans dubbelbeeld. De titel is ontleend aan een absurdistisch toneelstuk van Raymond Roussel uit 1910. Dalí is zelf nooit in Afrika geweest. Het landschap is geïnspireerd op de omgeving van zijn woonplaats Port Lligat.

Specificaties
Titel | Impressions d'Afrique (Impressies van Afrika) |
---|---|
Materiaal en techniek | Olieverf op doek |
Objectsoort |
Schilderij
> Schildering
> Tweedimensionaal object
> Kunstvoorwerp
|
Locatie | Dit object is in het depot |
Afmetingen |
Breedte 117.5 cm Hoogte 91.5 cm |
---|---|
Makers |
Kunstenaar:
Salvador Dalí
|
Inventarisnummer | 2991 (MK) |
Credits | Aankoop met steun van / Purchase with the support of: Stichting Museum Boijmans Van Beuningen, Vereniging Rembrandt, Prins Bernhard Cultuurfonds, Erasmusstichting, Stichting Bevordering van Volkskracht 1979 |
Collectie | Moderne Kunst |
Verwervingsdatum | 1979 |
Leeftijd maker | Circa 34 jaar |
Verzamelaar | Edward James |
Gerechthebbenden | © Salvador Dalí, Fundación Gala-Salvador Dalí , c/o Pictoright Amsterdam 2015 |
Herkomst | Edward James, Chichester 1938-1964; Edward James Foundation, Chichester 1964-1979; in bruikleen aan Tate Gallery, Londen |
Tentoonstellingen |
Een paraplu, een naaimachine en een ontleedtafel. Surrealisme à la Dalí in Rotterdam. (2013) Gek van surrealisme (2017) |
Externe tentoonstellingen |
Salvador Dalí. The Man-The Artist (2012) Dalí (2012) Surreal Encounters - Collecting the Marvellous (2016) Dalí, Ernst, Miró, Magritte... (2016) Dal nulla al sogno (2018) Dalí - All of the poetic suggestions and all of the plastic possibilities (2013) |
Onderzoek | Een droomcollectie - Surrealisme in Museum Boijmans Van Beuningen |
Literatuur | J.T. Soby, Salvador Dalí, New York 1946, pp. 16, 22, 64 J. Conrad, J.C. Ebbinge Wubben, R. Hammacher-Van den Brande, Dalí, tent.cat. Rotterdam (Museum Boijmans Van Beuningen), 1970, cat.nr. 62 D. Abadie, J. Green, P. Hultén, Salvador Dalí: rétrospective 1920-1980, tent.cat. Parijs (Centre Georges Pompidou), 1979, p. 311, afb. 251 D. Ades, Dalí, Londen 1982, p. 139, afb. 103 K. von Maur, Salvador Dalí, 1904-1989, tent.cat. Stuttgart (Staatsgalerie Stuttgart), Zürich (Kunsthaus), Stuttgart 1989, pp. 264-265, cat.nr. 207 R. Descharnes, Dalí: Die Eroberung des Irrationalen; Sein Werk – Sein Leben, Keulen 1997, p. 241 I. Gibson, The Shameful Life of Salvador Dalí, Londen 1997, pp. 364, 380 Fundació Gala-Salvador Dalí (Figueres), ‘Salvador Dalí, Catalogue Raisonné of Paintings 1910-1964’, http://www.salvador-dali.org, cat.nr. 462 D. Ades, M. Aguer, C. Ruiz e.a, Dalí: The Centenary Retrospective, tent.cat. Venetië (Palazzo Grassi), Philadelphia (Philadelphia Museum of Art), 2004-2005, pp. 290, 293, afb. 179 V. Trione, Salvador Dalí. Il sogno si avvicina, tent.cat. Milaan (Palazzo Reale), 2010-2011, pp. 90-91, 93 J.-H. Martin et al., Dalí: ouvrage publié à l’occasion de l’exposition présentée à Paris, tent.cat. Parijs (Centre Georges Pompidou), Madrid (Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofía), Parijs 2012, p. 203 S. van Kampen-Prein (red.), Gek van surrealisme. Dalí, Ernst, Magritte, Miró… uit de collecties van Roland Penrose, Edward James, Gabrielle Keiller en Ulla en Heiner Pietzsch, tent.cat. Rotterdam (Museum Boijmans Van Beuningen), 2017, pp. 170, 196, cat.nr. 76 Een droomcollectie, tent.cat. Rotterdam (Museum Boijmans Van Beuningen), 2017, cat.nr. 23, p. 87 afbeelding nr; 36: agenda Museum Boijmans van Beuningen 1983. (Kunst Collecties). afbeelding nr. 40: agenda Museum Boijmans van Beuningen 1984. (Portretten) |
Materiaal | |
Object | |
Geografische herkomst | Spanje > Zuid-Europa > Europa |
Let op: De gegevens van dit object zijn nog niet gecontroleerd.
Neem contact op met een conservator als iets niet lijkt te kloppen.
Entry catalogus Een droomcollectie - Surrealisme in Museum Boijmans Van Beuningen
Auteur: Marijke Peyser
De titel van het schilderij Impressions d’Afrique is ontleend aan een roman van Raymond Roussel uit 1910. Zijn gedachtegoed staat hoog in het vaandel van de surrealisten. Ook Salvador Dalí bewondert de schrijver en zijn werk.[1] Roussels werkwijze en die van Dalí komen overeen: de schrijver creëert dubbele en meerduidige beelden in taal door gebruik te maken van homoniemen, terwijl de schilder voorstellingen uitbeeldt volgens zijn ‘paranoïde-kritische methode’.[2] Impressions d’Afrique toont Dalí werkend aan een schilderij waarvan de kijker slechts de achterkant ziet. Achter het hoofd van de schilder verschijnt het gezicht van Gala, zijn muze. Op dit doek zijn er dubbele beelden te over: Gala’s oogkassen vallen samen met de arcade van een gebouw. De omtrek van het lichaam van een priester is ook het hoofd van een ezel.[3] De toegang tot een grot stelt eveneens een boom voor. De lage takken van een den verbeelden ook een roofvogel. En dan zijn er nog de minuscule figuurtjes op de achtergrond van een vaderfiguur met zijn zoontje, een motief dat de schilder sinds zijn verbanning uit het ouderlijke huis in 1929 veelvuldig gebruikt.[4]
In dit schilderij zijn ook klassieke invloeden zichtbaar. In zijn autobiografie La vie secrète de Salvador Dalí (1952) beschrijft de kunstenaar zijn belangstelling voor het classicisme.[5] Voordat de Tweede Wereldoorlog uitbreekt, verblijft hij driemaal langdurig in Italië en bewondert er het werk van de architecten Palladio en Bramante en schilderijen van Botticelli, Di Cosimo, Rafaël en Uccello.[6] Deze nieuwe oriëntatie is van toepassing op Impressions d’Afrique.[7] Zo raakt Dalí geïnspireerd door de techniek van de verkorting in het werk van onder andere Caravaggio. In Het avondmaal te Emmaus (1601) geeft Caravaggio met de gebaren van Jezus en de discipel Cleopas, die aan zijn linkerzijde zit, niet alleen de emoties weer die spelen in het Bijbelverhaal. Belangrijker is het feit dat de armen van beiden, doordat de kunstenaar ze verkort heeft weergegeven, de toeschouwer als het ware bij de voorstelling betrekken. Dalí herhaalt een soortgelijk gebaar op Impressions d’Afrique. Hij onderzoekt deze verkorte verbeelding tevens specifiek in de twee voorstudies (Zelfportret (studie voor 'Impressions d'Afrique' I) en Zelfportret (studie voor 'Impressions d'Afrique' II)).
Een tweede aanknopingspunt met de klassieke schilderkunst is Las meninas (1656) van de Spaanse Diego Velázquez. Net als Velázquez heeft Dalí zichzelf al schilderend weergegeven en zien we enkel de achterkant van het doek. Op het zeventiende-eeuwse schilderij worden de gestalten van koning Philips IV en zijn tweede echtgenote Maria Anna van Oostenrijk weergegeven in een spiegel aan de achterwand van het vertrek. Hierdoor bevindt de beschouwer zich op dezelfde plaats als de koninklijke vorsten en kijkt op die manier niet alleen met hen mee maar wordt zelf onderdeel van het tafereel. Dit doek is de ultieme prestatie van de hofschilder van Philips IV die zich op een zelfbewuste wijze tot doel stelt te laten zien waartoe de schilderkunst in staat is. Het klassieke principe van ‘imitatie’ en ‘emulatie’ – het nabootsen van grote voorgangers en vervolgens trachten hen te overstijgen – is in de twintigste eeuw ook van toepassing op Dalí.
Noten
[1] Éluard 1984, p. 162.
[2] Homoniemen zijn woorden die er op schrift hetzelfde uitzien maar verschillende betekenissen hebben. Voor meer over Dalí’s paranoïde-kritische methode, zie p. 79.
[3] Dit is een verwijzing naar de antiklerikale gevoelens van Dalí en Buñuel. In de film Un chien andalou, die zij in 1929 maken, komt die houding duidelijk naar voren.
[4] Zie bijvoorbeeld Dalí enfant avec son père (1971), afgebeeld in Descharnes/Néret, 2005, p. 587. Voor meer over zijn verbanning uit het ouderlijk huis, zie p. 99.
[5] Dalí 1952, pp. 390-391.
[6] Soby 1969, pp. 21-22.
[7] Idem, p. 23.
Alles over de maker
Salvador Dalí
Figueras 1904 - Figueras 1989
Salvador Dalí leerde tijdens zijn studie in Madrid de schrijver André Breton kennen, de grondlegger van de surrealistische beweging. In 1924 schreef Breton...
Bekijk het volledige profiel