Folio uit het Gozzoli-album: jongenshoofd, buste van een man met muts (ondersteboven), beide in profiel naar links

Auteur: Albert Elen

Dit is een folio uit een verondersteld verloren gegaan tekeningenboek waarvan een restant nu deel uitmaakt van een achttiende-eeuws album, genaamd het Gozzoli-album, dat zich in Museum Boijmans Van Beuningen bevindt. Een algemene omschrijving is hier te vinden.

Uit het oude folionummer ‘1’ en de inscriptie ‘carte 85’, waarmee het totale aantal pagina’s wordt aangegeven, valt af te leiden dat dit de eerste pagina van het verondersteld verloren gegane tekeningenboek was. De vingervlekken in de rechter benedenhoek bevestigen dat dit oorspronkelijk een recto in het verloren gewaande boek (nu een verso in het album) was.

De afbeelding van het hoofd in profiel is afgeleid van verschillende voorbeelden uit de schilderijen van Fra Angelico (1387-1455), met name de figuur van Caspar, een van de drie wijzen, in De aanbidding door de drie wijzen in cel 39 van het Convento di San Marco, Florence.^[1] Volgens Berenson (1938 en 1961) is er ook een treffende gelijkenis met het hoofd van een engel in een fresco van Paolo Uccello (1396/1397-1475) in de San Miniato al Monte, Florence (ca. 1435). Op het kapsel na doet het hoofd eveneens denken aan dat van een zittende figuur in De geboorte van de heilige Franciscus in Gozzoli’s cyclus in de apsiskapel van de San Francesco-kerk in Montefalco (scène 1, muur aan de noordzijde, 1450-1452). Er zijn ook typologische overeenkomsten met de fresco’s met knielende engelen in aanbidding die het altaar in de apsis van de Cappella dei Magi in Florence flankeren. Amoretti (1804) nam ten onrechte aan dat het hier om een portret van Leonardo da Vinci’s (1452-1519) leerling Francesco Melzi (1491-1570) ging.

De kleine figuur onderaan is van een andere hand en, zoals opgemerkt door Degenhart/Schmitt (1968), waarschijnlijk door een amateur in de late vijftiende eeuw getekend. Zij zagen het figuurtje bovendien als een verdere aanwijzing dat het hier gaat om de eerste pagina van het verloren gewaande boek, aangezien boeken wel vaker van dit soort krabbels voorin bevatten.