Neptunus

Auteur: Judith Niessen

Neptunus, de god van de zee, is herkenbaar aan zijn drietand, de vis op zijn arm en die onder zijn voeten. Hij is met minimale contouren getekend. De wassingen geven de figuur zijn vorm. Het lijkt of de kunstenaar daarna nog enkele partijen verder met pen in inkt heeft uitgewerkt, zoals de donkere lijnen bij de lendendoek suggereren.

De tekening is in ieder geval niet vervaardigd door Jan Swart van Groningen, zoals Max J. Friedländer in 1922 suggereerde.¹ De korte onderbroken lijnen wijken af van de penvoering van Swart, wiens contouren zich juist kenmerken door lange, vloeiende pennestreken. Manfred Hoß, die deze tekening rond 1550 dateert, heeft deze Neptunus dan ook niet opgenomen in zijn dissertatie over deze kunstenaar.² Ook een oude toeschrijving op het passepartout aan Cornelis Anthonisz houdt geen stand.

Zowel aan de voor- als achterzijde van het blad staan annotaties met de naam van de Florentijnse beeldhouwer Andrea Sansovino. Het blad geeft echter geen van zijn sculpturen weer. Dat de tekening in verband staat met een fontein, zoals de inscriptie ‘brünnenfigur’ suggereert, is aannemelijk. Neptunus was, als god van de zee, de aangewezen persoon om een fontein te decoreren.