Perseus en Andromeda

Auteur: Judith Niessen

Vastgeketend aan een rots wacht Andromeda, de dochter van een Ethiopische koning, tot de draak bij haar is aan wie zij geofferd zal worden. Volgens de Metamorfosen van Ovidius, waarin het verhaal beschreven staat (boek 4: 665-739), vloog Perseus toevallig over en werd hij op slag verliefd op de mooie Andromeda. Hij besloot haar te redden. Hier zien we hem met getrokken zwaard, op het paard Pegasus (die niet bij Ovidius wordt genoemd) door de lucht vliegen om Andromeda te ontzetten. Verderop langs de kust staan haar ouders en andere toeschouwers op het strand getuige van de gebeurtenissen.

Het verhaal van Perseus en Andromeda was vanaf de jaren 1580 een geliefd onderwerp en vooral in de prentkunst buitengewoon populair.¹ Deze tekening was wellicht bedoeld als een eerste ontwerp voor zo’n prent. De tekening werd samen met een tekening Mucius Scaevola steekt zijn hand in het vuur (inv. nr. N 32), in 1923 aangekocht door Koenigs als ‘in de manier van Karel van Mander’. Daarna kende beide tekeningen toeschrijvingen aan Gillis van Valckenborch en Chrispijn van den Broeck.² Ze is in ieder geval van dezelfde hand als de Mucius Scaevola en een tekening in Dresden, De onderhandeling tussen Scipio en Hannibal, die daar aan Chrispijn van den Broeck is toegeschreven.³ De kleine in contour geschetste figuren, hun elegante houdingen, de bladslag en de vlotte opzet van de achtergrondarchitectuur vertonen meer verwantschap met de tekenstijl van kunstenaars als Louis de Caullery, Sebastiaen Vrancx en de zogenaamde Pseudo-Vinckboons, ook wel de Meester van het Hermitage-schetsboek genoemd.⁴ De benadering van het landschap en de begroeiing is zelfs dusdanig goed te vergelijken met een tekening van deze laatstgenoemde kunstenaar, Hoffelijk gezelschap voor een waterpaleis in een berglandschap in Darmstadt, dat een toeschrijving aan deze anonymus te rechtvaardigen is.⁵