Studie van een dromedaris

Auteur: Klazina Botke

Deze tekening werd door Franz Koenigs verworven als Venetiaans uit het begin van de zestiende eeuw. Op basis van een vergelijking met een vrijwel identieke tekening in Londen werd het blad later op naam van Giovanni Battista Franco (1498/1515-ca. 1561) gezet.^[1] Die Londense tekening werd al in 1983 door Gere en Pouncey in verband gebracht met een andere studie van drie dromedarissen, ook in Londen, die met zekerheid aan Franco kon worden toegeschreven.^[2] De drie dieren komen namelijk in dezelfde houdingen voor in diens prent Het verzamelen van Manna (ca. 1530-1560), in een van zijn getekende ontwerpen voor een majolica schotel in Londen en in zijn tekening met het inschepen van de Griekse vloot in Parijs.^[3] De relatie tussen de twee staande dromedarissen in Rotterdam en Londen en de met zekerheid aan Franco toegeschreven tekeningen is echter niet overtuigend. De dieren lijken op elkaar, maar er zijn enkele cruciale verschillen. In Franco’s tekeningen neemt de dromedaris een andere houding aan en heeft daarnaast aan de achterpoten twee gespleten hoeven in plaats van tenen. Dit was een veelvoorkomende vergissing; ook Baccio Bandinelli (1488-1560) en Maarten van Heemskerck (1498-1574) beeldden het dier met gespleten hoeven af.^[4] De dromedaris, in de elfde eeuw in Europa geïntroduceerd, werd door zestiende-eeuwse kunstenaars vaak gebruikt als exotische stoffage en om de beschouwer erop te wijzen dat de gebeurtenis in het Midden-Oosten plaatsvond. Omdat het dier niet veel voorkwam in Italië, werden studies zelden naar een levend model gemaakt. Ook Franco had blijkbaar geen kennis van de correcte anatomie van het dier en beeldde zijn exemplaar met tenen én hoeven af. De Rotterdamse dromedaris daarentegen is wél correct uitgebeeld: we zien vier poten, alle met twee tenen en nagels. Dit maakt het onwaarschijnlijk dat deze tekening een kopie is naar de tekening van Franco. Op het blad bevindt zich bovendien nog een abklatsch van een tekening van een staand rund, 180 graden gedraaid.