De familie van Darius voor Alexander de Grote

Auteur: Surya Stemerding

Deze tekening toont twee scènes die in 1526-1527 door Polidoro da Caravaggio (ca. 1499-1543) als onderdeel van een frescocyclus op de façade van Palazzo Milesi te Rome werden geschilderd. Hij scheidde de voorstellingen binnen het fries door middel van een ornamentaal vlak met twee vazen en een kuras (borstharnas).^[1] In de tekening is dit vlak afwezig; beide taferelen zijn hier juist met elkaar versmolten.^[2]

De scène links toont de Perzische koning Darius III, staand voor de Macedonisch-Griekse veldheer Alexander de Grote na de veldslag bij Issos in 333 vóór Christus, zoals aan het eind van de eerste eeuw door Plutarchus in zijn Parallelle levens beschreven. Het tafereel wordt vaak verward met, of zelfs gelijkgesteld aan verbeeldingen van De grootmoedigheid van Scipio, een scène uit de Romeinse geschiedenis, opgetekend door Livius. In beide verhalen is sprake van een legeraanvoerder die gratie verleent aan een overwonnen veldheer door een buitgemaakte vrouw aan hem terug te geven zonder zich eerst aan haar te hebben vergrepen. De rechterscène in de Rotterdamse tekening toont twee senatoren die met de verslagen Perzische koning Darius III in gesprek zijn.

De thematiek van de grootmoedigheid van heersers uit de klassieke oudheid was populair in de zestiende en zeventiende eeuw, en deze voorstellingen behoren dan ook tot de meest gekopieerde van de façadefresco’s van Polidoro. Daaronder bevinden zich veel kopieën waarin juist deze twee scènes tot onderwerp zijn genomen.^[3] De Rotterdamse kopie is van mindere kwaliteit en waarschijnlijk niet ter plekke naar de fresco’s gemaakt, maar naar een reeds bestaande tekening of prent. De lijnen liggen diep in het papier en lijken doorgegriffeld, mogelijk ter overdracht van de voorstelling naar een prent. Gelet op het watermerk is de kopie waarschijnlijk niet lang na 1527 gemaakt, wellicht op papier uit een oude voorraad.