De familie van Darius voor Alexander de Grote, Gevangenen voor een Senator

Auteur: Surya Stemerding

Deze tekening combineert twee voorstellingen die gekopieerd werden naar fresco’s van Polidoro da Caravaggio (1492-1543) in Rome. De schilderingen maakten deel uit van een frescocyclus in grisaille die Polidoro da Caravaggio samen met Maturino da Firenze (1490-1528) in 1526-1527 op de façade van het vijftiende-eeuwse Palazzo Milesi aan de Via della Maschera d’Oro schilderde. Inmiddels zijn deze fresco’s, na de hevige verwoestingen tijdens de Val van Rome (1527) en na vijf eeuwen van weersinvloeden, nauwelijks meer zichtbaar. De voorstellingen zijn echter overgeleverd dankzij talrijke kopieën door vele, merendeels onbekende kunstenaars; de vroegste kopieën werden al direct na voltooiing van de cyclus gemaakt. De populariteit van deze fresco’s onder kunstenaars was deels te danken aan de faam van Polidoro, deels aan de publieke toegankelijkheid die inherent is aan façadedecoraties.

De voorstellingen in de tekening in Rotterdam zijn gebaseerd op het tweede fries dat geschilderd werd boven de vensters van de eerste verdieping.^[1] De decoratieve vaas geheel links correspondeert met een van de vazen in het fries boven het tweede venster van rechts.^[2] De middelste scène in de tekening toont De familie van Darius voor Alexander de Grote, een voorstelling in het tweede fries tussen de twee rechtervensters op de eerste verdieping van het palazzo.^[3] De scène met gevangenen voorgeleid voor een senator, uiterst rechts op het blad, bevond zich ook uiterst rechts in het fries.^[4] In de tekening is het ornamentale vlak met twee vazen en een kuras (borstharnas), dat op het fresco de voorstellingen van elkaar scheidt, echter weggelaten. Opmerkelijk genoeg zijn er meerdere zestiende- en ook zeventiende-eeuwse tekeningen bekend waarin de twee scènes afkomstig van dit fresco, op identieke wijze zijn gecombineerd, daarbij afwijkend van de originele façadedecoratie.^[5]