Auteur: Yvonne Bleyerveld
Paulus van Vianen werd omstreeks 1570 in Utrecht geboren als de zoon van Willem Eerstensz en Elisabeth Pelser en als de jongere broer van de zilversmid Adam van Vianen.1 Op zijn tiende ging hij in de leer bij de Utrechtse zilversmid Bruno Ellardsz van Leyenberch, bij wie hij vier jaar bleef, waarna hij zijn leertijd voortzette bij Bruno’s broer Cornelis. Omstreeks 1590 ging Paulus van Vianen mogelijk naar Frankrijk, Duitsland en Italië, maar van zijn werkzaamheden daar is niets bekend. In 1596 werd hij vermeld in München, waar hij werkte voor hertog Wilhelm V van Beieren. In 1599 werd hij lid van het zilversmidgilde in München. In 1601 vestigde hij zich in Salzburg waar hij als ‘Hofgoldschmied’ werkte voor de aartsbisschop Wolf Dietrich von Reichenau. In december 1603 arriveerde hij in Praag, waar hij door keizer Rudolf II werd benoemd tot ‘Kammergoldschmied’. Hij hield deze positie tot de dood van de keizer in 1612. Zelf stierf hij een jaar later, mogelijk als gevolg van een pestepidemie die Praag teisterde.
Paulus van Vianen was in de eerste plaats goud- en zilversmid, gespecialiseerd in het vervaardigen van objecten van gedreven zilver: kannen, schotels, plaquettes en medaillons, voorzien van Bijbelse en mythologische voorstellingen. Daarnaast was hij een getalenteerd tekenaar en was hij vermoedelijk ook als schilder werkzaam. Bekend zijn een groot aantal landschapstekeningen die Van Vianen na 1600 in de omgeving van Salzburg en later in Bohemen gemaakt heeft. Het overgrote deel van de in Salzburg gemaakt tekeningen behoorde oorspronkelijk tot een schetsboek.2
Door zijn uitzonderlijke vakmanschap stond Paulus van Vianen in hoog aanzien. Hij had naast Rudolf II ook andere opdrachtgevers in Praag. Aan het Praagse hof raakte hij bevriend met Hans von Aachen, Adriaen de Vries, Pieter Stevens en Roelandt Savery, met wie hij er vermoedelijk op uittrok om in de natuur schetsen te maken.
Noten
1 Deze biografie is gebaseerd op Gerszi 1982, pp. 9-12; Ter Molen 1984, dl. 1, pp. 17-28; Baarsen in Amsterdam 1993, p. 322; Turner 1996, dl. 32, pp. 401-402 (T. Schroder).
2 Gerszi 1982, p. 13.
