Landschap met Abel knielend voor het altaar

Auteur: Surya Stemerding

Voorstellingen van Abel knielend bij een brandend altaar zijn zeldzaam in de zestiende en zeventiende eeuw. De tekenaar van dit werk kan zich hebben gebaseerd op een prent van Marcantonio Raimondi (1480-voor 1534) naar geschilderde voorbeelden van Rafaël (1483-1520) in de Vaticaanse loggie.^[1] De geschetste achthoekige omkadering van de voorstelling suggereert een ontwerp voor een plafond- of muurdecoratie.

De tekening stond sinds de jaren 1920 te boek als ‘Bolognees, tweede helft zestiende eeuw’. Byam Shaw was in 1967 de eerste die een toeschrijving aan Carracci opperde.^[2] Stilistisch past de tekening goed binnen het late werk van Annibale Carracci: rond 1605-1607. In die jaren werkte Francesco Albani (1578-1660), Annibale’s belangrijkste leerling, met behulp van de ontwerpen van zijn meester, aan een frescocyclus in het Palazzo Mattei di Giove te Rome. Onder de plafondvoorstelling Jacob en Rachel aan de bron bevindt zich een door Albani geschilderde tondo met Abel links en een andere persoon rechts bij een altaar.^[3] Van Carracci is bekend dat hij zowel schetsen als gedetailleerde studies maakte voor zijn leerlingen. Deze kunnen in veel gevallen in verband worden gebracht met door hen uitgevoerde opdrachten. Nog afgezien van het verschil in omkadering is de overeenkomst met het fresco in dit geval echter te summier om de tekening als een ontwerp of zelfs een eerste schets hiervoor te beschouwen.