Studie van een vallende naakte man

Auteur: Esmé van der Krieke

Dit nog niet eerder gepubliceerde dubbelzijdig betekende blad toont zowel op de voor- als achterzijde een vallende naakte man, vanuit verschillende perspectieven gezien. Op de voorzijde is hij voorovergebogen afgebeeld, waarbij het hoofd, de bovenrug en opgetrokken knieën te zien zijn. De achterzijde toont alleen het onderste deel van het lichaam, met vooral de benen in beeld gebracht. Opvallend zijn de opgepompte spieren, die met soepele bruine inktlijnen over een krijtschets op papier zijn gezet.

Franz Koenigs verwierf deze tekening in 1926 als onderdeel van het D’Adda-album. In de inventaris van dit album, de Elenco, werd het blad toegeschreven aan Titiaan (1488/1490-1576).^[1] Ook de inscriptie op de achterzijde suggereert deze kunstenaar als maker. Toch doen dergelijke gespierde figuren op het eerste gezicht meer denken aan Venetiaanse kunstenaars als Jacopo Tintoretto (1518-1594) en Palma Giovane (1548/1550-1628), die in hun grootse schilderijen vaak vergelijkbare zittende of vallende figuren uitbeeldden en overeenkomstige vlotte pentekeningen maakten. Albert Elen vond een toeschrijving aan een van deze kunstenaars echter niet overtuigend genoeg en plaatste de maker in de omgeving van Palma.

Aidan Weston-Lewis en Catherine Whistler herkennen in de uitbundig gespierde figuur weer eerder voorzichtig de hand van Francesco Maffei (1600/1620-1660).^[2] Deze kunstenaar was een generatie later actief dan Tintoretto en Giovane, en zijn stijl reflecteert vooral die van zijn leermeester Alessandro Maganza (1556-1632). Wel benadrukt Whistler dat de tekenkunst van Maffei een nog onontgonnen onderzoeksgebied is, waardoor ook deze toeschrijving speculatief blijft. Het is voorlopig daarom het meest houdbaar om de maker van deze tekening in Venetië in de eerste helft van de zeventiende eeuw te lokaliseren.