Madonna met kind en Jozef

Auteur: Klazina Botke

Deze tekening heeft waarschijnlijk deel uitgemaakt van de collectie van Pierre Crozat (1665-1740). Met ongeveer 19.000 bladen bezat deze beroemde Franse verzamelaar een van de grootste privécollecties uit zijn tijd. De werken werden genummerd, vaak rechtsonder in de marge, zoals ook hier het geval is.^[1] De studie kwam daarna terecht bij de Brusselse kunstenaar Emile Wauters (1846-1933), ook een fervent verzamelaar van onder meer zestiende-eeuwse Italiaanse tekeningen. De beste werken uit zijn collectie werden in 1913 door Frederic Lees gepubliceerd, waaronder deze studie die Lees toeschreef aan de uit Parma afkomstige Antonio Correggio (Antonio Allegri, ca. 1489-1534).^[2] Het blad kwam daarna samen met twee andere tekeningen (I 27 en I 29) als een werk van Correggio in de Collectie Koenigs terecht.^[3] Na een bezoek aan het prentenkabinet in 1962 opperde Philip Pouncey echter dat de studie van Federico Barocci (ca. 1535-1612) zou kunnen zijn, een hypothese die David Lachenmann in 2004 nuanceerde; hij suggereerde 'school van Barocci'.^[4]

De tekening verbeeldt een episode uit het apocriefe Evangelie van Pseudo-Mattheüs waarin wordt verhaald hoe Jezus tijdens de terugkeer naar Palestina op wonderbaarlijke wijze water liet verschijnen en zo de dorst van zijn familie en dieren leste.^[5] We zien Maria met het Christuskind op schoot terwijl ze in haar linkerhand een schaal vasthoudt. Jozef staat rechts van haar en lijkt water in te schenken terwijl het Christuskind een zegenend gebaar maakt. Het verhaal is zowel door Correggio als Barocci verbeeld in respectievelijk hun Madonna della scodella (ca. 1528-1535) en Madonna delle ciliegie (1570-1573).^[6] De compositie in de Rotterdamse tekening wijkt duidelijk van die in beide werken af, maar de studie laat wel zien dat de kunstenaar nog zoekende was naar de juiste houding en positie van de figuren. Dit is typerend voor het werkproces van Barocci die herhaaldelijk vergelijkbare vormen en figuren op één blad uitwerkte. Toch blijft een toeschrijving aan de meester zelf twijfelachtig, vooral omdat de Madonna niet het karakteristieke druppelvormige gelaat heeft dat we van andere studies van zijn hand kennen.^[7]

Op de verso is in zwart krijt nog een zittende figuur getekend.