:host { --enviso-primary-color: #FF8A21; --enviso-secondary-color: #FF8A21; font-family: 'boijmans-font', Arial, Helvetica,sans-serif; } .enviso-basket-button-wrapper { position: relative; top: 5px; } .enviso-btn { font-size: 22px; } .enviso-basket-button-items-amount { font-size: 12px; line-height: 1; background: #F18700; color: white; border-radius: 50%; width: 24px; height: 24px; min-width: 0; display: flex; align-items: center; justify-content: center; text-align: center; font-weight: bold; padding: 0; top: -13px; right: -12px; } Previous Next Facebook Instagram Twitter Pinterest Tiktok Linkedin Back to top
'Soo gewonne, soo verteert'

Vraag maar raak

  • Lisanne Grob vroeg

    De vrouw op het schilderij geeft de man een glas wijn. Ik heb eens gelezen dat dit op ontrouw wijst. Klopt dit?

  • Museum Boijmans Van Beuningen antwoordde

    Dag Lisanne, dank voor je vraag! Het zou te ver gaan om te veronderstellen dat als iemand een glas wijn aan iemand anders geeft, dit wijst op ontrouw. In dat geval moeten er nog meer aanwijzingen zijn. Ook dat zij een glas bij de onderzijde vasthoudt, wil nog niet zeggen dat het om een prostituee gaat. Het kan uiteraard, maar ook hier geldt dat het niet zo hoeft te zijn. De centrale boodschap van dit schilderij is dat geld snel verdiend, maar ook snel uitgegeven kan zijn. De feestvierder aan tafel raakt zijn geld kwijt aan de jonge vrouw. De jongens in de achterkamer verliezen het bij het triktrakspel. Hartelijke groeten, Friso Lammertse en Rianne Schoonderbeek

  • marijke van den broek vroeg

    Is er bekend wie de opdrachtgever voor dit schilderij was? Of was die er niet?

  • Museum Boijmans Van Beuningen antwoordde

    Beste Marijke,
    Dat is niet bekend, en het is inderdaad zeer goed mogelijk dat er geen opdrachtgever was. Met het ontstaan van de genrekunst in de 17e eeuw gaan schilders ook ‘voor de vrije markt’ produceren en schilderen ze niet enkel meer in opdracht van adel en kerk. Een dergelijk genreschilderij met moralistische ondertoon en van beperkte grootte, zou goed passen bij de wensen én in de huizen van rijke kooplieden en burgers.
    Groeten, Rianne

  • Jet vroeg

    Wie zijn er op het schilderij afgebeeld?

  • Museum Boijmans Van Beuningen antwoordde

    Ha Jet, wat bedoel je precies met wie er zijn afgebeeld? De figuren op het schilderij zijn namelijk fictieve figuren, die Jan Steen zo heeft weergegeven om de boodschap van zijn schilderij te versterken. De breeduit lachende man aan de tafel lijkt wel op Jan Steen zelf; het is waarschijnlijk dat hij zijn eigen gezicht heeft gebruikt als basis voor de figuur.
    Groetjes Tanja

  • marion vroeg

    Is er een bepaald motief zichtbaar op het witte tafelkleed?
    Waarom kan ik via Alma geen andere werken vinden met een dergelijk kleed?

  • Museum Boijmans Van Beuningen antwoordde

    Beste Marion, er is geen sprake van een zichtbaar motief op het witte tafelkleed. Wel is het reliëf van het schildersdoek op de lichte plekken meer zichtbaar, waardoor je een motief zou kunnen zien op het tafelkleed. Wat betreft ALMA was er waarschijnlijk sprake van een bug. Normaal gesproken zouden andere werken met een tafellaken aan de rechterkant zichtbaar moeten worden. Met vriendelijke groet, Tanja

  • Marjolein vroeg

    Wat is de betekenis van de hond op de voorgrond die aan de citroen ruikt/ likt?

  • Museum Boijmans Van Beuningen antwoordde

    Hoi Marjolein, de citroen en de hond kunnen dragers zijn van verschillende betekenissen. Zo kan de citroen verwijzen naar luxe en rijkdom, maar ook naar sterfelijkheid. In dit schilderij is de half geschilde citroen een herinnering aan de korte duur van een mensenleven en verwijst het naar de vluchtigheid van ons bestaan. De hond is een bekend symbool voor trouw, maar in dit werk staat de jachthond waarschijnlijk voor welgesteldheid en aanzien. Het schilderij heet ‘Soo gewonne, soo verteert’ en daarom is het aannemelijk dat de hond, symbool voor de rijkdom en status van de eigenaar, snuffelt aan de vergankelijkheid in de vorm van een citroen: de rijkdom, de smulpartijen en andere genotszaken kunnen morgen verloren zijn. Het leven is even onzeker als het kansspel van de jongens op de achtergrond. Groetjes Tanja

  • Hans vroeg

    Rechts staat een man met een opvallende, rode hoed. Hij beziet het tafereel. Wat is zijn rol?

  • Museum Boijmans Van Beuningen antwoordde

    Beste Hans, de rol van de man is niet helemaal duidelijk. Joshua Reynolds zag er in 1791 een portret van Frans van Mieris in, maar dat lijkt zeer onwaarschijnlijk. Het is een omstander, vermoedelijk niet een echte bezoeker van het luxe etablissement, gezien zijn eenvoudige kledij. Mogelijk is het iemand die net goederen heeft afgeleverd, te denken valt aan de oesters. Maar zeker is dus niets. Met vriendelijke groet, Friso Lammertse, conservator oude kunst

  • Britt Schaefer vroeg

    Kunt u mij meer vertellen over de lichtinval en lichteffecten op dit schilderij en welke verwijzingen of betekenissen deze eventueel hebben?
    (Ik bespreek dit schilderij in een paper voor de universiteit Antwerpen die gaat over de werking van licht.)

  • Museum Boijmans Van Beuningen antwoordde

    Beste Britt, een paar tips om je op gang te helpen: het licht komt duidelijk van links, kijk bijvoorbeeld maar naar de stoffen op tafel. Maar in de schaduwen op de voorgrond gebeurt iets vreemds... Kijk maar eens goed. Als je meer wilt weten over het werk van Jan Steen kun je ook terecht in onze bibliotheek, we hebben meerdere boeken over deze schilder. Succes met de opdracht! Rianne

  • Layla vroeg

    wat zijn hier de afgebeelde zaken die duidelijke betekenis hebben, (wat is de betekenis hiervan)

  • Museum Boijmans Van Beuningen antwoordde

    Dag Layla,
    Op dit schilderij zijn inderdaad symbolen te zien met een duidelijke betekenis. Zo ligt er een half geschilde citroen op de stoel aan de rechterkant. Dit is een herinnering aan de korte duur van een mensenleven, het verwijst naar de vluchtigheid van ons bestaan. De oesters waarschuwen voor de vluchtigheid van lustgevoelens. De jongen links op de voorgrond doet water bij de wijn, wat verwijst naar de deugd van matiging. Op de schoorsteenmantel staat geschreven: ‘Soo gewonne / soo verteert’, wat betekent dat je veel geld of spullen kunt verdienen maar het ook heel snel weer kwijt kunt raken. Erboven staat een beeld van vrouwe Fortuna, balancerend op een bol en dobbelsteen. De rijkdom, de smulpartijen en andere genotszaken kunnen morgen verloren zijn, net als het kansspel van de jongens op de achtergrond.

Laden...

Bedankt, je vraag is verzonden.

Helaas, er is iets mis gegaan met het verzenden van je vraag. Probeer het aub nog eens.

High-res beeldmateriaal aanvragen

Meer informatie
  • Wat is er te zien?

  • Details

  • Vergeten betekenissen

Deze op het eerste gezicht huiselijke scène van Jan Steen bevat een uitgesproken moralistische boodschap. Op het schildje op de schoorsteen staat het spreekwoord: 'Soo gewonne, soo verteert', dat wil zeggen: snel verdiend, snel uitgegeven. Het is een waarschuwing tegen het kansspel trik trak, dat in de achterkamer wordt gespeeld., In 2009 krijgt het museum een aantal voorwerpen in bruikleen uit het bezit van de Stichting Het Nederlandse Gebruiksvoorwerp. Een van de objecten is een Portugese voorraadkruik en deze geeft blijk van de interessante historische relaties met Nederland. De kruik van roodbakkend aardewerk, die ooit in Edam is gevonden, gaat qua vormgeving terug op klassiek mediterrane amforamodellen. Het is tevens een goed voorbeeld van Zuid-Europees verpakkingsaardewerk, zoals dat door Nederlandse archeologen in de bodem regelmatig is aangetroffen. Schilderijen tonen bovendien ook aan dat dit vaatwerk in Nederland in gebruik is geweest: op Jan Steens Soo gewonne, soo verteert uit 1661 is in een luxueuze marmeren koelvat links op de grond een verwante Portugese wijnkruik weergegeven. Eeuwenlang zijn voedingsmiddelen zoals olijfolie, olijven en rode wijn in dergelijke vaten naar het noorden van Europa getransporteerd. De Portugese voorraadkruik is in Paviljoen Van Beuningen-de Vriese tentoongesteld als onderdeel van de Openbare Studiecollectie Gebruiksvoorwerpen. Het komende ALMA-project toont de relatie tussen materiële objecten en afbeeldingen ervan op schilderijen en prenten.

Lees verder Lees minder

Collectieboek

Collectieboek Bestellen

Specificaties

Titel 'Soo gewonne, soo verteert'
Materiaal en techniek Olieverf op doek
Objectsoort
Schilderij > Schildering > Tweedimensionaal object > Kunstvoorwerp
Locatie Dit object is in het depot
Afmetingen Breedte 104 cm
Hoogte 79 cm
Makers Schilder: Jan Havicksz. Steen
Inventarisnummer 2527 (OK)
Credits Verworven met de verzameling van D.G. van Beuningen, 1958
Collectie Oude Kunst
Verwervingsdatum 1958
Vervaardigingsdatum in 1661
Signatuur datering : op schoorsteenmantel ; 16 JSteen 61 ( J en S ineen ) signatuur: op schoorsteenmantel; # * 16 JSteen 61 ( J en S ineen)
Verzamelaar D.G. van Beuningen
Interne tentoonstellingen De Collectie Verrijkt (2011)
De collectie als tijdmachine (2017)
Externe tentoonstellingen Boijmans bij de Buren - Samensmeden, Meesters in zilver (2019)
De verbeelding van de Nederlandse spreekwoorden (2006)
Onderzoek Toon onderzoek ALMA
Literatuur Afbeelding: nr 20; agenda 1987 (KUNST-OBJECT / ART-OBJECT) Afbeelding: nr 22; agenda 1987 (KUNST-OBJECT / ART-OBJECT) Jan Steen, De dorpsbruiloft, Soo gewonne soo, verteert - Catalogue of the D.G. van Beuningen Collection - nr. 68, afb 89-90 Catalogus schilderijen tot 1800 <1962> - 134 Nederlandse genreschilderijen uit de zeventiende eeuw, eigen collectie Museum Boijmans Van Beuningen - 196 (afb kleur) Honderdvijftig jaar er bij en er af: De collectie oude schilderkunst van het Museum Boijmans van Beuningen Rotterdam 1849 tot 1999 - 195 M. Westermann, ‘LOL van Bruegel tot Brakenburgh: veranderende perspectieven op humor in zeventiende-eeuwse kunst,’ in A. Tummers (ed.), exh. cat. De kunst van het lachen. Humor in de Gouden Eeuw, Haarlem (Frans Hals Museum) 2017, pp. 42-63, pp. 43-44, fig. 2.
Materiaal
Object
Geografische herkomst Noordelijke Nederlanden > Nederlanden > West-Europa > Europa

Alles over de maker

Jan Havicksz. Steen

Leiden 1626 - Leiden 1679

Jan Steen is bekend door zijn humoristische weergaven van het alledaagse leven van boeren en de middenklasse in het 17de-eeuwse Holland. Hij werkte in zowel Den...

Bekijk het volledige profiel