Zelfportret met Wally Elenbaas

Op het moment dat Dick Elffers deze foto maakte, had hij zich via baantjes in de reclamevormgeving en een opleiding Decoratieve Kunst en Kunstnijverheid aan de Rotterdamse Academie van Beeldende Kunsten en Technische Wetenschappen ontwikkeld tot beeldend kunstenaar. Door zijn leermeester Jac. Jongert was hij geïntroduceerd in de kringen van revolutionaire kunstenaars in Rotterdam. Elffers werd bijvoorbeeld lid van de kunstenaarsgroep R33, met schilders voor wie de persoonlijke expressie uitgangspunt was. In dezelfde tijd was hij ook aangesloten bij de architecten- en ontwerpersgroep De Opbouw voor wie juist een rationele en functionalistische aanpak centraal stond. Via het Arbeiders-Schrijverscollectief Links Richten leerde hij Wally Elenbaas kennen, de arbeidersfotograaf die hier rechts naast hem op de foto staat en die als assistent voor Elffers was gaan werken. Het is kenmerkend voor Elffers dat hij zich gelijktijdig in totaal verschillende milieus begaf. Hij volgde ontwikkelingen in zijn omgeving met belangstelling, maar verzette zich tegen elke vorm van dogmatiek. Nooit liet hij zich leiden door theorie, of probeerde hij zijn eigen werk theoretisch te duiden. ‘Hoe het beeld tot stand kwam is van weinig belang voor de toeschouwer,’ zo stelde hij in 1937, ‘wat het hem zegt is doorslaggevend’.1 Elffers werkte in alle mogelijke technieken, met uiteenlopende materialen. Zijn oeuvre omvat grafische en ruimtelijke ontwerpen, monumentale sculpturen, wandtapijten, foto’s, illustraties en schilderijen. Van zijn vooroorlogse werk is weinig bewaard gebleven, het bombardement op Rotterdam legde zijn huis en atelier in puin. De foto waarop hij zichzelf samen met Elenbaas vastlegde is een van de weinige overgebleven getuigen van Elffers’ bewogen vooroorlogse jaren.

1 Geciteerd in: Bruinsma 2007, p. 21.