Kunst tussen de ruïnes
Museum Boijmans Van Beuningen lanceert dit najaar het grote onderzoeksproject 'Kunst tussen de ruïnes’. Hoe verliep het leven voor Rotterdamse kunstenaars in de nasleep van het bombardement op 14 mei 1940? Hoe overleefden zij? En voor welke onmogelijke keuzes kwamen zij te staan? Hoe onwaarschijnlijk het ook klinkt: gedurende de bezetting bloeide de kunstwereld op.
Kunst uit de oorlog te zien in het depot
De presentatie in Depot Boijmans Van Beuningen toont een rijke selectie schilder- en tekenwerk (plus enkele sculpturen) uit de MBVB-collectie. Het is werk van grotendeels Rotterdamse makers, zoals Agnes Canta, Wally Elenbaas en Dolf Henkes. Ze vertellen het verhaal van hun tijd: een wereld op drift, verwarring, bombardementen, ruïnes en onverwachte momenten van schoonheid. Veel werk is lang niet te zien geweest.
Hoe het dromerige lakpaneel met vissen van Jaap Gidding in de museumcollectie is beland, is onbekend, maar wel weten we dat het thuis hing bij Anton Mussert, toch geen kunstliefhebber. Er is zelfs een werk uit de collectie dat nog nooit museaal te zien was: een sculptuur van de controversiële kunstenaar Johan Polet. Graag gezien voor de oorlog en direct gecanceld erna: Polet had nationaalsocialistische sympathieën. Zijn Liggend vrouwelijk naakt kwam daardoor nooit op zaal. Tot nu. Want ook de donkere tinten horen bij de historie die ‘Kunst tussen de ruïnes’ bespreekbaar maakt.
Zo wordt onder andere ook het kunstopdrachtenbeleid tijdens de oorlog wordt belicht, bijvoorbeeld een grote tekening van Marie Willeboordse, met artsen en patiënten, weten we nu dat het een voorstudie is voor een monumentale muurschildering die ze tijdens de oorlog maakte in het toen nieuwe Cité Sanitaire (de GGD). En is er aandacht voor verschillende Joodse Rotterdamse kunstenaars, van wie het bestaan vergeten is geraakt. Samen geven ze een inkijk in de breedte van de Rotterdamse kunstwereld tijdens de bezetting.
De presentatie is samengesteld in samenwerking met gastconservator Sandra Smets.
Videoserie 'Kunst tussen de ruïnes'
Een havenstad met een eenvoudige uitstraling, die wordt getroffen door bombardementen: je zou verwachten dat het Rotterdamse kunstleven tijdens de Tweede Wereldoorlog volledig zou instorten. Toch herleeft de stad na het bombardement. De wederopbouw gaat hand in hand met de opkomst van kunstprojecten. De bezetter toont belangstelling voor kunst, wat leidt tot financiële steun en een levendige kunsthandel. Wrang maar waar, op de ruïnes bloeit de kunst. De onderstaande videoserie laat zien hoe.
Zelf op stap door Rotterdam: online interactieve stadskaart
Naast een presentatie met werk uit de museumcollectie en een boek realiseert het museum een online, interactieve kaart. Hierop staan vele historisch relevante punten, plaatsen en gebouwen die een rol spelen in de kunstwereld in Rotterdam tijdens de bezettingsjaren. Wat is er nog over? Wat valt er nog te zien? De kaart biedt inspiratie tot het ondernemen van wandelingen door Rotterdam die je terugbrengen in de tijd. Een aantal daarvan worden aangeboden en samengesteld door Museum Boijmans Van Beuningen. Verdere informatie hierover volgt nog gedurende de looptijd van ‘Kunst tussen de ruïnes’.
Wandelroute Rotterdam: Kunst tussen de ruïnes
Samen met Urban Guides organiseert Museum Boijmans Van Beuningen een wandelroute door Rotterdam. Gebaseerd op het boek 'De Vuurvogelgeneratie' geschreven door Sandra Smets, zal een gids van Urban Guides je meenemen langs de belangrijkste plekken uit het boek.
Praktische informatie
Data: 26 november 2023, 17 december 2023 & 14 januari 2024
Tijd: 11.00 – 12.30 uur
Entree: 10 euro p.p. (exclusief toegang tot het Depot)
Informatie gezocht: deel jouw verhaal
Een belangrijk doel van dit onderzoek is om nog meer te weten te komen over de Rotterdamse kunstwereld en iedereen die er deel van uitmaakte. Daarom roepen we jou op om jouw verhalen te delen. Weet jij bijvoorbeeld meer over vrouwelijke kunstenaars die actief waren in Rotterdam tijdens de Tweede Wereldoorlog? Of bezit je kunstwerken of foto's die gemaakt zijn in die periode? Laat het ons dan weten.
Klik op 'insturen' op de kaart en vul het formulier inNieuw verschenen: De vuurvogelgeneratie van Sandra Smets
De kern van dit project is het boek De vuurvogelgeneratie. Kunstenaars in een verwoeste stad van schrijver en kunsthistoricus (en gastconservator) Sandra Smets. Hierin gaat zij dieper in op het leven en werk van een tiental kunstenaars en andere personen tijdens de bezettingsjaren in Rotterdam. Het schetst een beeld van een stad in puin en hoe kunstenaars de brokstukken weer mede aan elkaar lijmden.
Het boek wordt uitgegeven door Museum Boijmans Van Beuningen en is te verkrijgen in de depot store, online of in je lokale boekwinkel.
Koop hier het boekOver Sandra Smets
Sandra Smets (1970) is kunsthistoricus en schrijft over beeldende kunst voor verschillende media en publicaties, onder meer over kunst in de openbare ruimte. Ze werkte ruim tien jaar bij het Centrum Beeldende Kunst Rotterdam en is sinds 2006 medewerker beeldende kunst bij het NRC Handelsblad. In 2018 was ze als gastconservator betrokken bij de tentoonstelling ‘Boijmans in de oorlog. Kunst in de verwoeste stad’ bij Museum Boijmans Van Beuningen. In samenwerking met dit museum begon ze een vervolgonderzoek naar kunstenaars in Rotterdam tijdens de Tweede Wereldoorlog. Over die turbulente geschiedenis gaat haar boek De vuurvogelgeneratie.
Met dank aan
Het onderzoeksproject 'Kunst tussen de ruïnes' wordt mede mogelijk gemaakt door het Mondriaan Fonds, Stichting de Leeuwenberg, Stichting Pieter Haverkorn van Rijsewijk, Prins Bernard Cultuurfonds Z-H, M.O.A.C. Gravin van Bylandtstichting, het Hendrik Muller Vaderlandsch Fonds en het Stichting Elise Mathilde Fonds.