Fantasielandschap met een rotsvesting, watermolen en ijzermijn

Auteur: Judith Niessen

Deze tekening kent nauwelijks vergelijkingsmateriaal om de oude toeschrijving aan Hans Liefrinck te kunnen toetsen. De enige (schijnbaar gemonogrammeerde) tekening van Liefrinck met reizigers in een rotsachtig landschap, is namelijk zeer schetsmatig van opzet (afb).¹ Dit in tegenstelling tot het dichte patroon van kleine kruisarceringen en fijne pennenstreken waarmee dit rotslandschap is getekend. Toch zijn er een paar aanknopingspunten met de schetsmatige tekening om de toeschrijving aan Liefrinck voorlopig te handhaven. In dat landschap zijn in de bomen wassingen te zien die, net als hier, de indruk wekken door een andere hand te zijn aangebracht. Het mannetje onder de rots is tevens enigszins verwant aan de twee mannetjes die in deze tekening rechtsonder staan. Ook de lossere uitwerking van de heuvels in de achtergrond sluit aan bij de lijnvoering van de gemonogrammeerde tekening. De sliertige lijnen die het verloop van de weg aangeven komen in beide landschappen voor.

Hans Liefrinck en diens zoon Cornelis (ca. 1581-na 1652) schilderden grillige rotspartijen in de stijl van Joachim Patinir (ca. 1480-1524).² Ook de grillige rots in deze voorstelling is geïnspireerd op die kunstenaar. Niet lang na het ontstaan van de tekening voorzag iemand het blad van een datum van 1529, waardoor het leek alsof de tekening in de tijd van Patinir was vervaardigd. De tekening verraadt zich evenwel door de tekenstijl en de voorstelling. De donker gewassen voorgrond, waarachter het lichter gekleurde landschap is getekend, is een element dat veelvuldig werd gebruikt door kunstenaars als Gillis van Coninxloo. Daarnaast tekende Liefrinck elementen van een ijzermijn- en gieterij, namelijk de hoge brug waar vanaf het water naar de molen stroomt. Dergelijke motieven werden al eerder in de zestiende eeuw in landschappen weergegeven, maar waren met name populair bij tijdgenoten van Liefrinck, zoals de gebroeders van Valckenborch.³