Studie van een half-figuur en een vaandel

Auteur: Sarah Vowles

Deze tekening laat goed zien hoe een kunstenaar de uitdaging is aangegaan om complexe draperieën weer te geven. Wat de studie op de verso precies voorstelt is onduidelijk; mogelijk gaat het om een deel van de gedrapeerde kleding van een zittende figuur. Op de recto daarentegen is duidelijk te zien hoe een gehandschoende hand een opgerold vaandel vastpakt, terwijl onder die tekening in de snelle schets van een uit balans gebrachte figuur wellicht de houding van de vaandeldrager is vastgelegd. Het is nog niet gelukt om deze tekening met één specifiek werk in verband te brengen, maar wel is het zo dat vaandels in talloze configuraties in de Venetiaanse schilderkunst werden gebruikt om voorname voorvaderen of militaire prestaties van toenmalige leden van adellijke families aan te duiden, en in andere gevallen naar krijgshaftige heiligen of legercommandanten uit de oudheid te verwijzen. 

Het is merkwaardig dat de vroege verzamelaar Zaccaria Sagredo (1653-1729), die slechts honderd jaar na Paolo Veronese in Venetië leefde, de aanduiding ‘S.P.’, als afkorting van ‘Scuola Piedmontese’, noteerde op de verso van de tekening. Onder recente wetenschappers lijkt er weinig twijfel te bestaan dat de tekening daadwerkelijk Venetiaans is, hoewel de exacte status ervan nog ter discussie staat. Daarbij is William Rearick een van de weinigen die ervoor pleit om het werk onvoorwaardelijk toe te schrijven aan Paolo Veronese.^[1] De onderzoekers Philip Pouncey en Julien Stock lieten beiden tijdens bezoeken aan de collectie weten dat zij het niet eens waren met deze toeschrijving aan de meester zelf, terwijl Cocke het blad in zijn catalogus schaarde tot de verworpen toeschrijvingen, waarbij hij het werk vergeleek met de Studie voor een zittende figuur, eveneens in Rotterdam. Hij beweerde dat geen van beide werken van de hand van Veronese waren.^[2] Aangezien er een verband is te leggen met een opdracht voor het Dogepaleis en er overeenkomsten bestaan met andere studies voor deze opdracht, is de huidige auteur van mening dat de Studie voor een zittende figuur wél door hem werd gemaakt.

Deze tekening daarentegen is niet met dezelfde bravoure getekend en toont een minder volwassen opvatting van vorm. Het krijt is vrij hard gehanteerd en er is sprake van een bijna aarzelend gebruik van witte hoogsels; deze lijken eerder bovenop het vaandel te liggen dan bij te dragen aan de suggestie van driedimensionaliteit. Daardoor komt het werk enigszins staccato over en hoewel de tekening absoluut een sterke invloed van Veronese verraadt, is het waarschijnlijker dat het hier gaat om een werk van een assistent en niet van de meester zelf.