Auteur: Judith NiessenJudith Niessen
De schilder, tapijtontwerper, tekenaar en kunsthandelaar Pieter de Witte was een Nederlander van geboorte, maar werkte zijn hele leven in Italië en Duitsland,1 Geboren in Brugge als zoon van tapijtwever Pieter de Witte (werkzaam ca. 1547-1562), verhuisde hij als ongeveer tienjarige jongen met zijn ouders naar Florence. Over zijn leertijd is niets bekend. Hij wordt voor het eerst in documenten genoemd in 1569 in verband met een fresco dat hij maakte in Santissima Annunziata in Florence. In 1576 wordt hij genoemd als lid van de Florentijnse Accademia del Disegno. Karel van Mander ontmoette De Witte tijdens zijn verblijf in Florence en nam een korte biografie van hem op in zijn Schilder-boeck (1604).2 Volgens Van Mander schildert De Witte zowel in frescotechniek als in olieverf en maakte hij kleimodellen. Ook vertelt hij dat De Witte samenwerkte met Giorgio Vasari en dat hij tapijtontwerpen maakte voor Cosimo I de Medici. Kunstwerken of documenten om dit te staven ontbreken echter.
Op voorspraak van de beeldhouwer Giambologna werd De Witte in 1586 als hofschilder aangesteld van hertog Willem V van Beieren in München. Onder supervisie van Frederik Sustris schilderde hij fresco’s in de ‘Residenz’ en droeg hij bij aan decoraties voor het theater en processies. Daarnaast schilderde De Witte altaarstukken en schilderijen met religieuze inhoud voor de hertog en andere opdrachtgevers. De zoon en opvolger van Willem V, hertog Maximiliaan I van Beieren, stichtte in 1604 een tapijtweverij. Hij stelde De Witte verantwoordelijk voor de tapijtontwerpen en voor de uitvoering van de tapijten door de wevers. De kunstenaar leverde de ontwerpen en cartons voor vier grote tapijtseries met in het totaal 50 tapijten. Daarnaast had De Witte de leiding over de uitvoering van de schilderingen in de nieuwe gebouwen die Maximiliaan toevoegde aan de bestaande residentie in München en aan het Altes Schloss in Schleissheim. Dit decoratieprogramma voerde De Witte uit samen met een groot aantal medewerkers.
Van De Witte zijn zo’n 130 tekeningen bewaard gebleven, van snelle schetsen tot gedetailleerde studies en complete ontwerpen voor schilderijen, tapijten en prenten. De meeste dateren uit de periode 1600-1620. De Witte’s prentontwerpen werden in prent gebracht door Lucas Kilian en Jan, Raphael en Aegidius Sadeler.3
1 Deze biografie is gebaseerd op Turner 1996, dl. 5, pp. 605-607 (B. Volk-Knüttel).
2 Van Mander 1604 (editie Miedema), fol. 291v.
3 Zie Munich 2005, nrs. E5-E6, E17, E19, G4, G9.
