26 September 2019
Afscheid van Rhonda Zwillinger (1950-2019)
Gedurende het hele jaar 2017 was in Museum Boijmans Van Beuningen een klein overzicht te zien van het werk van Rhonda Zwillinger. Op 19 september overleed Rhonda Zwillinger in Arizona aan de gevolgen van MCS. Ze werd 69 jaar oud.
In haar tentoonstelling toonden elk van de vier etalageachtige ruimtes van het zogenaamde Klaverblad werk uit een specifieke periode in haar leven. De geromantiseerde landschappen met hun onder kraal- en glitterpatronen bedolven lijsten en de op eenzelfde manier gepimpte meubelstukken uit de jaren tachtig in de eerste ruimte contrasteerden scherp met de sobere zwart-wit foto’s in ruimte nummer twee. Midden jaren negentig was Zwillinger namelijk niet meer de vrijgevochten Prinses van de East-Village, maar maakte zij portretten van lotgenoten: mensen met MCS – Multiple Chemical Sensitivity. Door vervolgens net als haar geportretteerden aan de rand van de samenleving te gaan wonen, hoopte ze minder last te hebben van chemische substanties, vloeibaar of vluchtig, die haar lichaam irriteerden en haar geest verzwakten.
Zo verrees er zonder dat er schadelijke materialen aan te pas kwamen een bescheiden woning op een stuk land in de woestijn van Arizona en daarnaast, enkele jaren later, ook een klein atelier. Geleidelijk pakte Zwillinger de draad weer op. Kralen, glitters en glanzende stenen bleven favoriete materialen, nu echter zonder lijm of kit. Met nieuwe, eeuwenoude maar stevig verbindende technieken (rijgen, haken, breien) betoonde ze eer aan haar als jong meisje uit Rusland gevluchte oma, en aan alle vrouwen wier handen fragiele schoonheid kunnen omtoveren tot activistisch statement of maatschappelijke kracht.
De derde en vierde ruimte van Boijmans’ Klaverblad waren gewijd aan het werk dat ‘Madame Z’ in Arizona maakte als Koningin van de Woestijn, waarbij ze zich net zo sterk manifesteerde als eerder in New York, alleen minder romantiserend, met meer (Oosterse) wijsheid en zich sterk bewust van anti-rationalistische kunstbewegingen, zoals surrealisme en Dada. Voor haar zeer recente autobiografische serie collageboeken Art Made in the Intimate Scale, ging ze zelfs te rade bij Hieronymus Bosch.
De hernieuwde carrière gloorde aan de verre horizon van het wijdse landschap dat haar aan alle kanten omringde. Ze hield ervan, maar nog meer van mensen en verlangde terug naar New York. Door de MCS lukte werken slechts bij vlagen; alles ging langzaam en de tijd haalde haar in. Op 19 september overleed Rhonda Zwillinger in Arizona aan de gevolgen van haar ziekte. Ze werd 69 jaar oud.