Auteur: Judith Niessen (2012-11-28)
De Meester van Sint Michael is een noodnaam voor een anonieme, vermoedelijk Brusselse kunstenaar die omstreeks 1515-1350 werkzaam was als schilder en ontwerper van glasvensters en tapijten.1 De aan hem toegeschreven werken vertonen een grote invloed van het werk van Barent van Orley (1491/1492-1542) uit de jaren 1520, zoals het 1521-1524 gedateerde Job-altaarstuk in Brussel.2 De Meester van Sint Michael zal het werk van Van Orley daarom goed gekend hebben en was mogelijk in diens atelier werkzaam.
De kern van het tekeningenoeuvre van Meester van Sint Michael bestaat uit een groep tekeningen met taferelen uit de passie, die waarschijnlijk bedoeld waren als ontwerpen voor glasramen.3 Julius Held was de eerste die in enkele van deze tekeningen één hand herkende en een bescheiden oeuvre van de anonieme meester samenstelde.4 Farmer vulde deze groep aan en voorzag de kunstenaar van de noodnaam, de ‘Master of the Raleigh Ascension and Pentecost’, naar twee panelen met de Hemelvaart en de neerdaling van de Heilige Geest in Raleigh.5 De stijl en het oeuvre van deze meester werden nader gespecificeerd door Bruijnen. Zij beschouwde de vier overgeleverde panelen van een altaarstuk met taferelen van de legende van de Heilige Michael als de kern van het oeuvre en gaf de kunstenaar op grond daarvan een nieuwe noodnaam: de Meester van Sint Michael.6
Noten
1 Deze biografie is gebaseerd op Bruijnen 2001.
2 Brussel, Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België, inv. nr. 1822.
3 Zie Haverkamp-Begemann/Logan 1970, pp. 268-271; Farmer 1981, pp. 301-302. Deze tekeningen zijn: De voetwassing; Christus voor Herodes; Christ verschijnt aan de apostelen, alledrie in Brussel, Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België, inv. nrs. 972/986-A/B/C. Christus neemt afscheid van zijn moeder; Christus voor Pilatus; De Kruisiging, Berlijn, Kupferstichkabinett, inv. nrs. KdZ 13607-13609. De gevangenneming van Christus, Parijs, Fondation Custodia, coll. Frits Lugt, inv. nr. 1975-T.20; Christus voor Caiaphas, privécollectie, België. Pilatus wast zijn handen in onschuld, New York, Metropolitan Museum of Art, inv. nr. 2002.430. Neerdaling van de Heilige Geest, Cambridge (MA.), Harvard Art Museums/Fogg Museum, inv. nr. 2002.22. Christus aan het kruis genageld; De oprichting van het kruis, Parijs, Ecole nationale supérieure des Beaux-Arts, inv. nrs. M. 2983, M. 2984. Alle tekeningen hebben min of meer gelijke maten (ca. 880 x 475 mm) en zijn uitgevoerd in dezelfde techniek, te weten zwart krijt of houtskool en alle zijn gekwadreerd met rood krijt.
4 Held 1931, pp. 108-111.
5 Farmer 1981, pp. 253-258 en pp. 301-302. Raleigh, North Carolina Museum of Art, inv. nrs. 52.9.89-52.9.90; Bruijnen 2001, pp. 100-101, afb. 16-17.
6 Bruijnen 2001. Bruijnen 2001, p. 106, geeft tevens een overzicht van voorgestelde identificaties van de meester.
