“Kunst als licht in duistere tijden, dit bijna tachtig jaar oude werk van Beckmann is opeens weer heel actueel. Het is goed om te zien dat Museum Boijmans Van Beuningen ook in deze periode kansen grijpt om te investeren in zijn collectie. De leden van de Vereniging Rembrandt zijn er om het museum hierbij te helpen. Want de vaste collectie blijft en zal weer te zien zijn, in de nabije toekomst en lang daarna!”
Fusien Bijl de Vroe, directeur Vereniging Rembrandt.
4 March 2021
Aankoop werk van Max Beckmann
Het olieverf schilderij ‘Apollo’ van de Duits expressionistische kunstenaar Max Beckmann krijgt mede dankzij de Vereniging Rembrandt een plek in de Boijmans Van Beuningen collectie. Het werk werd verworven van en deels geschonken door de Marie-Louise von Motesiczky Charitable Trust die eerder twintig werken doneerde.
‘Apollo’ (1942) is het tweede schilderij van Max Beckmann (1884-1950) in de collectie van Museum Boijmans Van Beuningen tezamen met 28 tekeningen, het prentenportfolio 'Day and Dream' uit 1946 en zeven andere grafische werken van Beckmann. Mede dankzij de Vereniging Rembrandt is het olieverfschilderij vanaf najaar 2021 zichtbaar voor het publiek in de aanwinstenvitrine van Depot Boijmans Van Beuningen en vanaf de opening van het museum krijgt het een plek in de vaste collectie-opstelling. De tegenstellingen in het werk -geschilderd in de oorlogsjaren in Amsterdam - staan voor de rede die het moet winnen van de waanzin. ‘Apollo’ bevat de kenmerkende symbolische lading die ook Beckmanns beroemde triptieken hebben, en is een raadselachtig en beklemmend schilderij, dat laat zien hoe de kunstenaar reflecteerde op de wereld om hem heen.
“Museum Boijmans Van Beuningen is trots op het kunsthistorische speurwerk dat ten grondslag ligt aan de vondst van dit raadselachtige schilderij uit Beckmann's Nederlandse tijd en is Vereniging Rembrandt en Stichting MBVB, haar vrienden stichting uit 1939, zeer dankbaar voor de financiële hulp bij het verwerven ervan.”
Sjarel Ex, directeur Museum Boijmans Van Beuningen.
Max Beckmann
De Duitse expressionistische kunstenaar Max Beckmann genoot in de jaren twintig van de 20ste eeuw veel aanzien als kunstenaar en als professor aan de Städelschule in Frankfurt. Door de opkomst van het nationaalsocialisme en het wantrouwen jegens de moderne kunst, werd zijn werk entartet (gedegenereerd) verklaard. Meer dan 600 van zijn schilderijen werden in beslag genomen bij Duitse musea. Beckmann verloor zijn baan in 1933, mocht niet meer tentoonstellen en week eerst uit naar Berlijn. Toen zijn kunstwerken werden opgenomen in de beruchte tentoonstelling ‘Entartete Kunst’ in 1937 ontvluchtte Beckmann Duitsland en strandde hij in Nederland, waar hij in ballingschap leefde van 1937 tot 1947. Dat jaar emigreerde hij naar de Verenigde Staten. Hij doceerde aan de University Art School in Saint Louis en vanaf 1949 in New York. In 1950 overleed hij plotseling aan een hartaanval. Zijn tweede vrouw beheerde zijn nalatenschap.
Apollo
Beckmann werkt eind 1941, begin 1942 aan ‘Apollo’. Op het werk zien we voorop Apollo, de zonnegod, tevens god van de kunsten rijden. Niet zoals iconografisch gebruikelijk op een wagen voortgetrokken door paarden, maar op een gevleugeld beest dat aan een leeuw of luipaard doet denken. Het toortslicht verlicht de grot, met aan weerszijden doorkijkjes in de ondergrondse gangen. Links en rechts op de voorgrond staan enorme flessen champagne. Het is treffend dat Beckmann tijdens de oorlogsjaren de grotten van Valkenburg gebruikt als een duister oord waar Apollo licht brengt omdat het de plek was waar mensen hun toevlucht zochten in deze oorlog, als schuilplaats, maar ook al in de eeuwen daarvoor. Buiten de toelichting van Beckmann die is opgetekend in de oeuvrecatalogus van zijn werk, heeft hij geen uitleg over dit werk gegeven. In 1938 schreef hij dat het weinig zin heeft om zijn werk aan mensen te laten zien die de gevoeligheid missen om het uit zichzelf te begrijpen.
Oeuvre
Het grootste deel van Beckmanns oeuvre bleef in Duitsland of ging mee naar Amerika. Belangrijke topstukken kwamen terecht in de collectie van het Saint Louis Art Museum, dat de grootste verzameling werk van Beckmann heeft in de VS. Het imposante portret van Lütjens, zijn vrouw en hun dochter Annemarie (1944) werd ruim tien jaar geleden ook met steun van de Vereniging Rembrandt verworven van nazaten van de kunstenaar.