:host { --enviso-primary-color: #FF8A21; --enviso-secondary-color: #FF8A21; font-family: 'boijmans-font', Arial, Helvetica,sans-serif; } .enviso-basket-button-wrapper { position: relative; top: 5px; } .enviso-btn { font-size: 22px; } .enviso-basket-button-items-amount { font-size: 12px; line-height: 1; background: #F18700; color: white; border-radius: 50%; width: 24px; height: 24px; min-width: 0; display: flex; align-items: center; justify-content: center; text-align: center; font-weight: bold; padding: 0; top: -13px; right: -12px; } .enviso-dialog-content { overflow: auto; } Previous Next Facebook Instagram Twitter Pinterest Tiktok Linkedin Back to top
Fragment uit een verlucht handschrift: gehistorieerde letter H met de aanbidding der wijzen

Fragment uit een verlucht handschrift: gehistorieerde letter H met de aanbidding der wijzen

Anoniem (in circa 1420-1430)

Vraag maar raak

Laden...

Bedankt, je vraag is verzonden.

Helaas, er is iets mis gegaan met het verzenden van je vraag. Probeer het aub nog eens.

High-res beeldmateriaal aanvragen

Meer informatie

Specificaties

Titel Fragment uit een verlucht handschrift: gehistorieerde letter H met de aanbidding der wijzen
Materiaal en techniek Tempera?, waterverf met goudgehoogd, perkament
Objectsoort
Miniatuur > Afgeleid object > Kunstvoorwerp
Locatie Dit object is in het depot
Afmetingen Breedte 135 mm
Hoogte 127 mm
Makers Kunstenaar: Anoniem
Inventarisnummer DN 101/9 (PK)
Credits Schenking Dr. A.J. Domela Nieuwenhuis, 1923
Collectie Tekeningen & Prenten
Verwervingsdatum 1923
Vervaardigingsdatum in circa 1420-1430
Signatuur geen signatuur
Inscripties ’7’ (verso, potlood)
Verzamelaar Dr. Adriaan Domela Nieuwenhuis
Onderzoek Toon onderzoek Italiaanse tekeningen 1400-1600
Materiaal
Object
Geografische herkomst Italië > Zuid-Europa > Europa

Zie je iets wat niet klopt of heb je aanvullende informatie over dit werk? Stuur ons een berichtje

Entry bestandscatalogus Italiaanse tekeningen 1400-1600

Auteur: Suzie Hermán

Lorenzo Monaco (?), detail van een gehistoriseerde hoofdletter A met de drie Maria's aan het graf, ca. 1396-1404, tempera en bladgoud op perkament, 458 x 480 mm, Parijs, Bibliothèque Nationale Musée du Louvre, Cabinet des Dessins

Deze gehistorieerde hoofdletter H met een tafereel van de aanbidding van de drie wijzen is uit een verlucht handschrift gesneden.[1] Het fragment toont in de pons van de letter H een intieme scène met het kindje Jezus op Maria’s schoot en de bebaarde koning Melchior die voor hen knielt en het voetje van het kind in verering aanraakt. Links wachten de twee andere wijzen, Caspar en Balthasar, met geschenken in de hand op hun beurt. Hun aureool en geschenken zijn met bladgoud gehoogd. De letter die het tafereel omkadert bootst karakteristieke architectonische elementen na, zoals het voetstuk, ornamentele lijnen en een reeks kleine gaanderijen rond de voet van de zuilen. 

De kleurrijke acanthusbladeren rond de hoofdletter H, de goudkleurige stippen en sierlijke zwarte lijnen die daaruit voortkomen, samen met de wijze waarop de wolken zijn weergegeven, duiden erop dat het hier om decoratieve motieven van Italiaanse oorsprong gaat. Vooral de verfijnd getekende vogel is een element dat aan het eind van de veertiende eeuw en vogue was; deze doet enigszins denken aan het werk van de laatste boekverluchters die aan de kerk van Santa Maria degli Angeli in Florence waren verbonden, in het bijzonder dat van Lorenzo Monaco (1370/1371-1423/1424) (afb.). Zowel in deze tijd als daarna werden er in Florence soortgelijke afbeeldingen met vogelmotieven vervaardigd, bijvoorbeeld door Francesco di Antonio del Chierico (14331484) in met name koorboeken. Dit fragment is dus vermoedelijk uit Florence, uit het midden van de jaren 1420 tot begin jaren 1430, afkomstig. 

Hoewel de gehistorieerde hoofdletter H nu gescheiden is van het liturgische boek waar het uit stamt, introduceerde deze waarschijnlijk de antifoon die tijdens de viering van Driekoningen werd gezongen: Hodie in Iordane baptizato Domino (Vandaag is de Heer gedoopt in de Jordaan). Driekoningen, ook bekend als Epifanie, is een christelijke feestdag ter herdenking van de aanbidding van de koningen, de doop van Jezus en de bruiloft in Kana. De initiaal maakte oorspronkelijk deel uit van een hele verzameling gezangen, waaronder ook het fragment op de verso. De liturgie op die zijde gaat vooraf aan de antifoon Afferte domino filii dei (Breng naar de Heer, o zonen Gods). Deze werd gezongen op de zondag vóór Driekoningen of op Driekoningen zelf. De liturgie vermeldt in de tekst dat het lied ad matutinum (in de vroege morgen) moest worden gezongen, al blijft onduidelijk op welke dag precies. 

De tekst die voorafgaat aan de antifoon luidt: 

[...]...ep(ip)h(an)ya d(omi)ni. Ad matutinum - epifanie van de Heer. Tot de ochtend 

[...] dicitur. D(omi)ne labia mea ap(er)ies - zal worden gezegd. De heer zal mijn lippen openen 

[...] absolute incipit ebdomada - met absolutie begint de week 

[...] ant(iphon). Afferte d(omi)no filii. - Antifoon. Breng naar de Heer, o zonen Gods 

De eerste woorden van het antifoon zijn: 

[Afferte domin]o filii dei ado|[rate]... - Breng naar de Heer, o zonen Gods, aanbid [...] 

Dit niet eerder gepubliceerde fragment kwam in 1923 in de museumcollectie als deel van een belangrijke schenking van tekeningen en prenten door Adriaan Domela Nieuwenhuis. Uit de inventaris van die collectie blijkt dat Nieuwenhuis niet alleen geïnteresseerd was in tekeningen en prenten, maar ook in miniaturen en fragmenten uit manuscripten uit Italië, Duitsland en Frankrijk.

Noten

[1] Met dank aan Beatrice Alai, Erene Morcos en Federica Toniolo voor hun advies. 

Toon onderzoek Italiaanse tekeningen 1400-1600
Toon catalogustekst Verberg catalogustekst

Alles over de maker