:host { --enviso-primary-color: #FF8A21; --enviso-secondary-color: #FF8A21; font-family: 'boijmans-font', Arial, Helvetica,sans-serif; } .enviso-basket-button-wrapper { position: relative; top: 5px; } .enviso-btn { font-size: 22px; } .enviso-basket-button-items-amount { font-size: 12px; line-height: 1; background: #F18700; color: white; border-radius: 50%; width: 24px; height: 24px; min-width: 0; display: flex; align-items: center; justify-content: center; text-align: center; font-weight: bold; padding: 0; top: -13px; right: -12px; } .enviso-dialog-content { overflow: auto; } Previous Next Facebook Instagram Twitter Pinterest Tiktok Linkedin Back to top
The Martyrdom of the Apostle St Paul

Ask anything

Loading...

Thank you. Your question has been submitted.

Unfortunately something has gone wrong while sending your question. Please try again.

Request high-res image

More information

Specifications

Title The Martyrdom of the Apostle St Paul
Material and technique Pen and two shades of brown ink, framing lines with the pen in brown ink, laid down
Object type
Drawing > Two-dimensional object > Art object
Location This object is in storage
Dimensions Height 259 mm
Width 193 mm
Artists Draughtsman: Pieter Cornelisz. Kunst
Accession number N 11 (PK)
Credits Loan Stichting Museum Boijmans Van Beuningen (former Koenigs collection), 1940
Department Drawings & Prints
Acquisition date 1940
Creation date in circa 1520-1550
Signature none
Watermark Gothic letter P, surmounted by a quadrifoil (59x15mm, upside down, to the right of the centre, on P3-4 from the right, PP21mm; vH, 9P, cropped folio), similar to Piccard Online 109731 (doc. Ghent 1541), 109840 (doc. Brussels 1541), 109839 (doc. Xanten 1532) and 109752 (doc. Arnhem 1508) and the watermark found in an anonymous drawing in the museum collection (inv. no. N 83). [AE] [for images click thumbnails above the 'zoom in' option]
Inscriptions '9' (at lower right, in pencil), '1h6' (at lower centre, in pen and brown ink), '1h5' (at lower right, in pen and brown ink)
Collector Collector / Franz Koenigs
Mark none
Provenance sale (Guidi de Faenza, Marquis Albites, et al.), Rome (Sangiorgi), 21-27 April (25 April) 1902, no. 420, (Albrecht Dürer); Mme V(iel), Paris, her sale, Paris (Hémard et al.), 25 March 1925, no. 23 (School Albrecht Dürer), FF. 4.800 to art dealer Nicolaas Beets (1878-1963), Amsterdam [copy RKD] for Franz W. Koenigs (1881-1941), Haarlem, 1925; on loan to the museum, 1935-1940; purchased with the Koenigs collection by D.G. van Beuningen (1871-1955), Rotterdam and presented to the Stichting Museum Boymans, 1940; on loan to the museum since 1940
Exhibitions Rotterdam 1936, no 62
Research Show research Netherlandish Drawings of the Fifteenth and Sixteenth Centuries
Literature Baldass 1915, pp. 25-26; Hoogewerff III, 1939, p. 327
Material
Object
Technique
Double > Doubled > Adding and binding materials > General technique > Technique > Material and technique
Double > Doubled > Adding and binding materials > General technique > Technique > Material and technique
Geographical origin Northern Netherlands > The Netherlands > Western Europe > Europe

Entry catalogue Netherlandish Drawings of the 15th and 16th Centuries.

Author: Judith Niessen

This description is currently only available in Dutch.

Zoals vrijwel alle tekeningen van Pieter Cornelisz. Kunst is dit een ontwerp voor een glasruitje. Het maakte waarschijnlijk deel uit van een reeks voorstellingen die samen het martelaarschap van de apostelen of het leven van de apostel Paulus verbeeldden. Het leven van Paulus wordt grotendeels beschreven in het bijbelboek Handelingen, waarin verhaald wordt van de omzwervingen van de apostelen. Zijn dood staat beschreven in de Legenda Aurea van Jacobus de Voragine.1 Paulus was een Romeins staatsburger die Christenen vervolgde en die zich op weg naar Damascus bekeerde tot het Christendom. Daarna reisde hij door Klein-Azië en Griekenland om het Evangelie te verkondingen. Hij werd door de Romeinen vervolgd en uiteindelijk door keizer Nero in Rome veroordeeld tot de marteldood. Als Romeins burger had Paulus recht op de meer eervolle en snelle dood door het zwaard, waarmee in deze voorstelling het vonnis al is voltrokken. Links in het beeld kijkt de beul met zijn zwaard steunend op de grond naar het onthoofde lichaam van Paulus, die op zijn buik achter hem ligt. Rechts kijkt Nero, met heersersstaf in de hand en zijn soldaten achter hem, toe. Paulus’ afgehakte hoofd ligt voor zijn voeten. Het hoofd is geblinddoekt met de sluier van Plautilla, een leerlinge van Paulus. Volgens de legende nam Paulus na zijn onthoofding zelf deze sluier af, ving er zijn eigen bloed mee op en retourneerde hem aan Plautilla. In plaats van de traditionele drie stralen bloed die staan voor Geloof, Hoop en Liefde, stroomt het bloed uit de hals van Paulus.

Op het tweede plan is het afscheid van Paulus en Petrus te zien, voordat zij beiden buiten de stadspoort gevangen worden genomen. Deze gebeurtenis, die in de bijbel en Legenda Aurea niet wordt beschreven, gaat direct vooraf aan de onthoofding. De twee apostelen hadden lang met elkaar gereisd en gepredikt. Ze werden, volgens de traditie, beide op dezelfde dag in Rome ter dood gebracht.2 Het afscheid van beide apostelen is afkomstig uit de Italiaanse beeldtraditie en komt relatief weinig voor in de Nederlandse beeldende kunst.3

Het is goed mogelijk dat Pieter Cornelisz. zich voor dit ontwerp losjes baseerde op een houtsnede van Lucas Cranach de Oudere. Deze houtsnede van ca. 1512, is onderdeel van een reeks van twaalf met als thema het Martelaarschap der apostelen (afb. 1).4 aan motieven in Cranachs voorstelling.

De roestbruine pigmentvlekken rechtsonder zijn dezelfde als die op Het verzorgen van de zieken van Pieter Cornelisz. Kunst in Amsterdam.5 Waarschijnlijk zijn deze vlekken veroorzaakt door een ijzeroxide-houdende grisailleverf of zilvergele verf, die beide werden gebruikt voor glasruitjes.6 Mocht dat zo zijn, dan moeten de tekeningen zich op enig moment in de werkplaats van een glasverver hebben bevonden. Aangezien dergelijke tekeningen ook in de negentiende eeuw nog opnieuw als model voor vensters konden worden gebruikt, is dit moment niet nader te bepalen.

De betekenis van de opschriften onderaan het blad (1h6 en 1h5) is onduidelijk. Wellicht verwijzen ze naar de plaatsing van het raam, of naar nummeringen in een geschreven beeldprogramma.7 De wormgaatjes in het papier suggereren dat de tekening ooit op paneel was geplakt en gedurende een bepaalde periode als zelfstandig kunstwerk functioneerde.

[caption id="attachment_14556" width="624" align="alignleft"]fig. 1 Lucas Cranach the Elder. Martyrdom of Paul by beheading, c. 1512. Amsterdam, Rijksmuseum, inv. no. RP-P-OB-4446fig. 1 Lucas Cranach the Elder. Martyrdom of Paul by beheading, c. 1512. Amsterdam, Rijksmuseum, inv. no. RP-P-OB-4446[/caption]

Footnotes

1 Legenda Aurea 1993, vol. I, pp. 351-354.

2 Legenda Aurea 1993, vol. I, pp. 349-350

3 Hall 1974, p. 237. Zie bijvoorbeeld het schilderij toegeschreven aan Jacopo di Cione (c. 1325-na 1390) met Het afscheid van Petrus en Paulus (verblijfplaats onbekend) in B. Berenson, Italian Painters of the Renaissance. Florentine School, 1963, vol. I, p. 105.

4 Ill. Bartsch 11 (VII), p. 362, nr. 44.

5 Amsterdam, Rijksmuseum, inv. nr. RP-T-1879-A-6. Afbeelding in Boon 1978, nr. 146

6 Husband suggereert een ijzer-oxide oplossing bij de Amsterdamse tekening. New York 1995, p. 113. Met dank aan Joost Caen die in een e-mail de mogelijkheden nader specificeerde. Hij maakt het onderscheid tussen de ijzer-oxide grisailleverf (rood-roest van kleur) en het zilvergeel (meestal oranje-roest van kleur). De opbouw van de materialen van deze pigmentvlekken kan worden vastgesteld aan de hand van een XRF-meting, die in het kader van dit project niet is uitgevoerd. E-mailcorrespondentie Joost Caen, april 2012.

7 Met dank aan Yvonne Bleyerveld voor deze suggestie. Van het kartuizerklooster in Scheut, België is een geschreven beeldprogramma van glasvensters bewaard gebleven. Overigens zonder nummering. Zie: Bleyerveld/Stein 2009.

Show research Netherlandish Drawings of the Fifteenth and Sixteenth Centuries
Show catalogue entry Hide catalogue entry

All about the artist

Pieter Cornelisz. Kunst

Leiden circa 1490- 1560/1561

Bekijk het volledige profiel