De Duitse dadaïst Max Ernst ging in 1922 in Parijs wonen. Daar kwam hij in contact met de surrealisten. Zijn methode van de collage, die hij eerder toepaste op papier, gebruikte hij steeds vaker ook in zijn geschilderde composities. Man en vrouw zijn nauwelijks van elkaar te onderscheiden bij dit wonderlijke poëtische paar.
Specificaties
Titel | Le couple (Het paar ) |
---|---|
Materiaal en techniek | Olieverf op doek |
Objectsoort |
Schilderij
> Schildering
> Tweedimensionaal object
> Kunstvoorwerp
|
Locatie | Dit object is in het depot |
Afmetingen |
Hoogte 106,5 cm Breedte 142 cm |
---|---|
Makers |
Schilder:
Max Ernst
|
Inventarisnummer | 2708 (MK) |
Credits | Aankoop 1966 |
Collectie | Moderne Kunst |
Verwervingsdatum | 1966 |
Vervaardigingsdatum | in 1923 |
Signatuur | middenonder: Max Ernst |
Inscripties | rechtsonder: Le couple |
Herkomst | Collectie Jean (Hans) Arp; P.G. Van Hecke, Brussel; Claude Spaak, Brussel; E.L.T. Mesens, Londen; J.B. Urvater, Sint-Genesius-Rode; Stichting Museum Boijmans Van Beuningen 1965 |
Tentoonstellingen | Salvador Dalí, Knokke-Le Zoute (Casino de Knokke Le Zoute) 01.07.1956 – 10.09.1956 Paintings from the Urvater Collection, Leicester (Leicester Museum and Art Gallery) 13.09.1958 – 04.10.1958, York (City of York Art Gallery) 11.10.1958 – 01.11.1958, Londen (Tate Gallery) 12.11.1958 – 14.12.1958 Max Ernst: A Retrospective, New York (Solomon R. Guggenheim Museum) 14.02.1975 – 20.04.1975 Max Ernst, Parijs (Galeries Nationales du Grand Palais) 16.05.1975 – 18.08.1975 Max Ernst: a retrospective, Londen (Tate Gallery) 13.02.1991 – 21.04.1991, Stuttgart (Staatsgalerie Stuttgart) 18.05.1991 – 04.08.1991, Düsseldorf (Kunstsammlung Nordrhein-Westfalen) 24.08.1991 – 03.11.1991 Max Ernst: Dada and the Dawn of Surrealism, New York (The Museum of Modern Art) 14.03.1993 – 02.05.1993, Houston (The Menil Collection) 28.05.1993 – 29.08.1993, Chicago (The Art Institute of Chicago) 15.09.1993 – 30.11.1993 Surrealisme uit de ‘Collectie Nederland’, Rotterdam (Kunsthal Rotterdam) 15.06.1996 – 15.09.1996 Paul Klee en het masker van de mythologie, Rotterdam (Museum Boijmans Van Beuningen) 19.02.2000 – 21.05.2000 Surreal Things. Surrealism and Design, Londen (Victoria and Albert Museum) 29.03.2007 – 22.07.2007, Vreemde Dingen. Surrealisme en design, Rotterdam (Museum Boijmans Van Beuningen) 29.09.2007 – 13.01.2008, Cosas del Surrealismo, Bilbao (Guggenheim Museum Bilbao) 29.02.2008 – 07.09.2008 Max Ernst. Dream and Revolution, Stockholm (Moderna Museet Stockholm) 20.09.2008 – 11.01.2009 Een paraplu, een naaimachine en een ontleedtafel. Surrealisme à la Dalí in Rotterdam, Rotterdam (Museum Boijmans Van Beuningen) 21.09.2013 – 02.02.2014 Collectie – surrealisme, Rotterdam (Museum Boijmans Van Beuningen) 11.02.2017 – 28.05.2017 |
Interne tentoonstellingen |
De Collectie Verrijkt (2011) Een paraplu, een naaimachine en een ontleedtafel. Surrealisme à la Dalí in Rotterdam. (2013) De collectie als tijdmachine (2017) Collectie - surrealisme (2017) Lievelingen (2024) |
Externe tentoonstellingen |
Power Mask. The Power of Masks (2017) Dal nulla al sogno (2018) Dalí, Magritte, Man Ray and Surrealism. Highlights from Museum Boijmans Van Beuningen (2023) A Surreal Shock – Masterpieces from Museum Boijmans Van Beuningen (2021) Histoire de ne pas rire. Le surréalisme en Belgique (2024) Only the Marvelous is Beautiful (2022) Surrealist Art - Masterpieces from Museum Boijmans Van Beuningen (2021) A Surreal Shock. Masterpieces from Museum Boijmans Van Beuningen (2023) |
Onderzoek |
Toon onderzoek Een droomcollectie - Surrealisme in Museum Boijmans Van Beuningen |
Literatuur | afbeelding nr; 35: agenda Museum Boijmans van Beuningen 1983. (Kunst Collecties) Arti & urbi: De Stichting Museum Boymans-van Beuningen als steunpilaar onder een Rotterdams museum - 241 X. Gautier, Surréalisme et la sexualité, Parijs 1971, pp. 90-91 D. Waldman, Max Ernst. A Retrospective, tent.cat. New York (Solomon R. Guggenheim Museum), 1975, pp. 31-32, cat.nr. 67 W. Spies, G. Metken, Max Ernst: Oeuvre-Katalog: Dl.2. Werke 1906-1925, Keulen 1976, p. 320-321 B. Blavier, Max Ernst, Murals for the Home of Paul and Gala Eluard, Eaubonne, 1923, MA Thesis, Houston (Rice University), 1985, p. 151, afb. 127 W. Spies, Max Ernst Collages: The Invention of the Surrealist Universe, vert. J.W. Gabriel, New York 1991, pp. 118-119 W.A. Camfield, Max Ernst: Dada and the Dawn of Surrealism, tent.cat. New York (The Museum of Modern Art), Houston (The Menil collection), Chicago (The Art Institute of Chicago), München 1993, p. 137, cat.nr. 154 G. Wood (red.), Surreal Things; Surrealism and Design, tent.cat. Londen (Victoria and Albert Museum), Rotterdam (Museum Boijmans Van Beuningen), Bilbao (Guggenheim Museum), Londen 2007, pp. 326-327, cat.nr. 37 G. Wood, T. te Duits (red.), Vreemde dingen: Surrealisme en design, tent.cat. Rotterdam (Museum Boijmans Van Beuningen), 2007, pp. 46-47 P. Alechinsky, A. Jacqmain, P. Roberts-Jones et al., Urvater. Het verhaal van een kunstverzameling, Oostkamp 2013, pp. 47, 115 Een droomcollectie, tent.cat. Rotterdam (Museum Boijmans Van Beuningen), 2017, cat.nr. 54 |
Materiaal | |
Object | |
Geografische herkomst | Duitsland > West-Europa > Europa |
Entry bestandscatalogus Een droomcollectie - Surrealisme in Museum Boijmans Van Beuningen
Auteur: Marijke Peyser
In 1919 vormen Max Ernst, Jean (Hans) Arp en Johannes Baargeld de Keulse dadagroep. Net als de dadaïsten elders willen zij de wereld op zijn kop zetten, zoals de Eerste Wereldoorlog hun wereld radicaal had veranderd. Ze brengen verschillende tijdschriften uit en organiseren enkele tentoonstellingen.[1] In die periode bewondert Ernst reproducties van de metafysische schilderijen van Giorgio de Chirico in het tijdschrift Valori Plastici.[2] Geïnspireerd door deze Italiaanse kunstenaar maakte hij in 1919 zijn eerste collages uit knipsels van alledaags beeldmateriaal dat hij combineert tot fantasierijke voorstellingen.[3]
Op uitnodiging van Ernst en Baargeld brengen de Franse dadaïsten, waaronder Tristan Tzara, Arp, Paul Éluard, diens echtgenote Gala en André Breton, in 1921 een bezoek aan Tirol en Keulen.[4] In de collages van Ernst zien zij overeenkomsten met hun eigen poëtische experimenten die zij vastleggen in het dadaïstische tijdschrift Littérature (eerste serie 1919-1921) onder redactie van Breton, Philippe Soupault en Louis Aragon.[5] Nadat Ernst in 1921 kennis heeft gemaakt met Éluard, ontstaat er een intensieve werkrelatie tussen beide mannen en een zeer vriendschappelijke band met Gala.[6] In 1922 laat Ernst zijn vrouw Louise Strauss en hun jonge zoon in Duitsland achter en vestigt zich in Parijs, om zich in 1923 bij het echtpaar Éluard in Eaubonne te voegen. Tijdens de zomermaanden verfraait Ernst hun woning met een aantal spectaculaire muurschilderingen.[7] Aspecten van hun ménage-à-trois verbeeldt hij in werken als Le couple en Vive l’amour ou Pays charmant, beide gedateerd 1923, waarin zich paren vormen of sprake is van ‘verdubbeling’. Le couple toont twee van elkaar gescheiden figuren in een vrijwel kale ruimte. Alleen de armen en romp van de rechterfiguur hebben een herkenbare menselijke vorm. De overige lichaamsdelen worden gerepresenteerd door collageachtige constructies van kant, kwastjes en franjes. De linkerfiguur, met de gekruiste benen en ronde vormen, verwijst waarschijnlijk naar een vrouw. De rechterfiguur is mogelijk een man.[8]
Tussen 1922 en 1924 verschijnt de tweede serie van het tijdschrift Littérature; deze markeert de overgang van dada naar het surrealisme. In het najaar van 1922 beginnen Breton, Aragon, Desnos, Éluard, Ernst en Benjamin Péret te experimenteren met hypnose. Wanneer ze op 27 september bijeen komen wordt Desnos onder hypnose gebracht met pen en papier binnen handbereik.[9] Iedere aanwezige stelt een vraag die Desnos beantwoordt met een tekening of een korte zin. Terwijl hij Éluards hand vasthoudt, wordt Desnos gevraagd: ‘Hoe zie je Éluard?’ ‘Hij is blauw’. ‘Waarom blauw?’ ‘Omdat de lucht zich nestelt’.[10] Mogelijk heeft deze opmerking Ernst getroffen en is Le couple een portret van Éluard en Gala.
Naast het werk Histoire naturelle (1926), dat uit een map met 34 heliogravures bestaat, en een litho, is Le couple het enige schilderij van Ernst in de collectie van Museum Boijmans Van Beuningen. Het is afkomstig uit de Belgische verzameling van Bertie en Gigi Urvater.[11]
Noten
[1] Waaronder het eenmalige tijdschrift Die Schammade; zie New York/Houston/Chicago 1993, p. 66.
[2] Idem, p. 333.
[3] Idem, p. 81.
[4] Idem, p. 65: na de Eerste Wereldoorlog is het vrijwel onmogelijk voor een Duitser om naar Parijs te reizen. Ernst en zijn vriend Baargeld nodigen daarom ‘de hele Dada familie’ uit om hen in Keulen te bezoeken.
[5] Zie Kisters in deze publicatie, pp. 12-13.
[6] In augustus 1929 maakt Gala Éluard, tijdens een vakantie in Cadaqués, kennis met Salvador Dalí. Na deze ontmoeting verlaat zij Éluard en wordt de levenspartner van Dalí.
[7] Londen/Rotterdam/Bilbao 2007-2008, pp. 45-48.
[8] New York/Houston/Chicago 1993, p. 137.
[9] Idem, p. 126.
[10] Idem, p. 136.
[11] Voor meer over het verzamelaarsechtpaar Urvater, zie Van Kampen-Prein in deze publicatie, pp. 22-23.
Alles over de maker
Max Ernst
Brühl 1891 - Parijs 1976
Na de Eerste Wereldoorlog was Max Ernst een van de oprichters van de dadabeweging in Keulen. In 1924 was Ernst in Parijs ook nauw betrokken bij het ontstaan van...
Bekijk het volledige profiel