:host { --enviso-primary-color: #FF8A21; --enviso-secondary-color: #FF8A21; font-family: 'boijmans-font', Arial, Helvetica,sans-serif; } .enviso-basket-button-wrapper { position: relative; top: 5px; } .enviso-btn { font-size: 22px; } .enviso-basket-button-items-amount { font-size: 12px; line-height: 1; background: #F18700; color: white; border-radius: 50%; width: 24px; height: 24px; min-width: 0; display: flex; align-items: center; justify-content: center; text-align: center; font-weight: bold; padding: 0; top: -13px; right: -12px; } .enviso-dialog-content { overflow: auto; } Previous Next Facebook Instagram Twitter Pinterest Tiktok Linkedin Back to top
Landscape with Lightning

Landscape with Lightning

Philips van den Bossche (in 1615)

Ask anything

Loading...

Thank you. Your question has been submitted.

Unfortunately something has gone wrong while sending your question. Please try again.

Request high-res image

More information

Specifications

Title Landscape with Lightning
Material and technique Pen and black ink, on parchment (including the framing lines), frame with the pen in brown ink, an uncoloured frame (c. 1 mm), a frame in gray wash (c. 3 mm) and a frame in pink wash (c. 8 mm), separated with the pen and brown ink
Object type
Drawing > Two-dimensional object > Art object
Location This object is in storage
Dimensions Height 179 mm
Width 218 mm
Artists Draughtsman: Philips van den Bossche
Accession number N 53 (PK)
Credits Loan Stichting Museum Boijmans Van Beuningen (former Koenigs collection), 1940
Department Drawings & Prints
Acquisition date 1940
Creation date in 1615
Signature 'philips van den bossche fecit 1615' (at lower right, in the gray washed cadre, in pen and black ink)
Watermark none (parchment)
Inscriptions 'L 43' (verso, at lower right, in pencil)
Collector Collector / Franz Koenigs
Mark F.W. Koenigs (L.1023a)
Provenance Franz W. Koenigs (1881 1941), Haarlem, 1924; on loan to the museum, 1935-1940; purchased with the Koenigs collection by D.G. van Beuningen (1871-1955), Rotterdam and presented to the Stichting Museum Boymans, 1940; on loan to the museum since 1940
Exhibitions Prague 1997, no. I.173; Paris/Rotterdam 2014, no. 101
Internal exhibitions Vroege Nederlandse tekeningen - Van Bosch tot Bloemaert (deel 3) (2015)
External exhibitions Bosch to Bloemaert. Early Netherlandish Drawings from the Museum Boijmans Van Beuningen (2014)
Research Show research Netherlandish Drawings of the Fifteenth and Sixteenth Centuries
Literature Wegner 1973, p. 11, under no. 10; Essen/Vienna 1988, p. 338, under no. 194; Ilsink 2006, no. 4, pp. 341-342; Elen 2006, p. 526
Material
Object
Technique
Washing > Wash > Drawing technique > Technique > Material and technique
Washing > Wash > Drawing technique > Technique > Material and technique
Grey wash > Washing > Wash > Drawing technique > Technique > Material and technique
Geographical origin Southern Netherlands > The Netherlands > Western Europe > Europe
Geographical origin Germany > Western Europe > Europe
Geographical origin Hungary > Eastern Europe > Europe

Entry catalogue Netherlandish Drawings of the 15th and 16th Centuries.

Author: Yvonne Bleyerveld

This description is currently only available in Dutch.

Een onweersbui ontlaadt zich boven een rivierdal. Links slaat een bliksemschicht in naast een kerktoren en veroorzaakt brand. De personen rechts op de voorgrond worden door het slechte weer overvallen. Drie van hen zoeken bescherming bij elkaar, terwijl de vierde wijst op de boomtak boven zijn hoofd die dreigt af te breken. Ondanks de inslaande bliksem en de schrik van dit viertal, is de sfeer rond de rivier uiterst kalm: het waait er niet en de bomen aan de oevers spiegelen zich in het onbewogen water.

De voorstelling is getekend met bijzonder fijne, korte pennenstreekjes, die Van den Bossche in de donkere partijen dicht naast of kruislings over elkaar plaatste. Vooral in de donkere wolken linksboven levert dit een wirwar aan penlijnen op, waarin de kunstenaar de heldere bliksemschicht uitspaarde. Over de donderwolken en de lichtflits zijn langere, diagonale penstreken getekend die een fikse regenbui suggereren. Interessant is dat de tekening pas gesigneerd werd nadat de gekleurde omkadering rond de voorstelling aangebracht was. De signatuur staat namelijk middenin het grijs gewassen kader en enkele letters die het roze kader raken, zijn over de roze wassingen heen getekend. Dit betekent dat Van den Bossche de omkadering zelf rond zijn landschap heeft aangebracht.

Ilsink opperde de mogelijkheid dat deze tekening de pendant zou zijn van het Landschap met een schaapsherder en de zon die door de wolken breekt in de Koninklijke Bibliotheek te Brussel.1 Ook deze tekening is 1615 gedateerd – de signatuur en datering zijn identiek. Bovendien zijn beide landschappen vrijwel even groot en in dezelfde uiterst verfijnde manier getekend op perkament, al is de Brusselse tekening niet voorzien van een gekleurde omkadering.2 Ook thematisch passen beide tekeningen bij elkaar, zo stelde Ilsink: terwijl op de Rotterdamse tekening de onweersbui leidt tot schade en paniek, breekt in het Brusselse rivierdal de zon door en heerst er een serene rust.

Ondanks de overeenkomsten tussen de twee landschappen is het echter de vraag of ze door Van den Bossche daadwerkelijk als pendanten bedoeld zijn. Zo ligt in beide voorstellingen het zwaartepunt aan de rechterkant, met enkele personen onder een grote boom, die als een repoussoir voor het landschap staat. Bij pendanten zou het logischer zijn dat dit beeldbepalende motief bij het ene blad links en bij het andere blad rechts in de compositie geplaatst was. Ook is in de Brusselse tekening de dieptewerking groter: het gaat om een weids berglandschap met een verre horizon, dat vanuit vogelvlucht perspectief bezien wordt. Daarbij vergeleken ligt de horizon van het Rotterdamse landschap een stuk lager en maakt het rivierdal een meer besloten indruk.

In 1902 suggereerde Modern dat de tekening in Brussel een geschenk was voor de Augsburgse koopman, diplomaat en humanist Philipp Hainhofer (1578-1647).3 Hij was een groot kunstliefhebber en ontwierp kunstkabinetten die hij aan Europese vorsten te koop aanbood.4 Uit correspondentie is bekend dat Van den Bossche in het jaar 1615 een tekening voor hem maakte om daarmee het honorarium dat hem door Hainhofer in het vooruitzicht gesteld was, zeker te stellen.5 Of dit de Brusselse tekening betreft of de Rotterdamse, of misschien zelfs alle twee, laat zich niet bewijzen.6 Duidelijk is dat beide landschappen, gezien de verfijnde tekentechniek en de keuze voor het kostbare perkament, als zelfstandige kunstwerken bedoeld zijn. Hainhofer zou beide landschappen hebben kunnen waarderen, zeker het Rotterdamse exemplaar, dat door de omkadering in zachte, enigszins gemarmerde kleuren, geheel aansluit bij de bij sfeer van verfijning en luxe die de kunstkabinetten van Hainhofer oproepen.

Footnotes

1 Brussel, Bibliothèque Royale Albert I, inv. nr. F 20225,f; Ilsink 2006, nr. 5.

2 De vrijwel identieke afmetingen betreffen de beide beeldvlakken, dus de Brusselse tekening in zijn geheel (146 x 184 mm) en de Rotterdamse tekening exclusief gekleurde omkadering.

3 Modern 1902, p. 52.

4 Zie voor Philipp Hainhofer en zijn kunstkabinetten, R. Baarsen, Zeventiende-eeuwse kabinetten, Zwolle/Amsterdam 2000, pp. 11-21.

5 Modern 1902, p. 52; Ilsink, pp. 341-342.

6 Ilsink 2006, pp. 341-342.

Show research Netherlandish Drawings of the Fifteenth and Sixteenth Centuries
Show catalogue entry Hide catalogue entry

All about the artist

Philips van den Bossche

werkzaam 1604 - 1615

Bekijk het volledige profiel