:host { --enviso-primary-color: #FF8A21; --enviso-secondary-color: #FF8A21; font-family: 'boijmans-font', Arial, Helvetica,sans-serif; } .enviso-basket-button-wrapper { position: relative; top: 5px; } .enviso-btn { font-size: 22px; } .enviso-basket-button-items-amount { font-size: 12px; line-height: 1; background: #F18700; color: white; border-radius: 50%; width: 24px; height: 24px; min-width: 0; display: flex; align-items: center; justify-content: center; text-align: center; font-weight: bold; padding: 0; top: -13px; right: -12px; } .enviso-dialog-content { overflow: auto; } Previous Next Facebook Instagram Twitter Pinterest Tiktok Linkedin Back to top
The Landing of the Army Fleet of Prince Maurits at Philippine

The Landing of the Army Fleet of Prince Maurits at Philippine

Hendrik Vroom (in 1600)

Ask anything

Loading...

Thank you. Your question has been submitted.

Unfortunately something has gone wrong while sending your question. Please try again.

Request high-res image

More information

Specifications

Title The Landing of the Army Fleet of Prince Maurits at Philippine
Material and technique Pen and brown ink, brown wash, heightened with white, indented
Object type
Drawing > Two-dimensional object > Art object
Location This object is in storage
Dimensions Height 335 mm
Width 985 mm
Artists Draughtsman: Hendrik Vroom
Previously attributed: Cornelis Hendriksz. Vroom
Accession number Vroom 2 (PK)
Credits Purchased 1869
Department Drawings & Prints
Acquisition date 1869
Creation date in 1600
Signature 'Henricus Vroom Ao 1600' signed and dated (at lower left, on an attached piece of paper measuring 13 x 82 mm, in pen and brown ink)
Watermark none
Condition loose strips of paper of c. 7 mm width with an ornamental frame in gold leaf (attached to lower edge), oxidised white heightenings (recto), vertical fold, permeating ink, paper and glue residues (verso)
Inscriptions 'noort / oost / suit / west' (in the compass at upper left, in pen and brown ink, autograph), 'biervliet / ijsendonck / brugh / passensy / bochoute / water vliet / Linsine / eckkelo (?) / oost eech Loo / assene / philipin / ghent / sas' (in the upper section of the drawing, locations, from left to right, in pen and brown ink, autograph)
Mark none
Provenance P.F. van der Wallen, his sale, Rotterdam (Lamme), 5-6 November 1869, no. 26, to the museum
Exhibitions Rotterdam 1952, no. 34; Rotterdam 1954, no. 56; Göteborg 1954, no. 54; Middelburg 1993; Amsterdam 1993-1994, no. 206; Paris/Rotterdam 2014, no. 88
Internal exhibitions Vroege Nederlandse tekeningen - Van Bosch tot Bloemaert (deel 3) (2015)
External exhibitions Bosch to Bloemaert. Early Netherlandish Drawings from the Museum Boijmans Van Beuningen (2014)
Research Show research Netherlandish Drawings of the Fifteenth and Sixteenth Centuries
Literature Van Mander 1604 (ed. Miedema), fols. 288r-288v; cat. 1869, no. 1499 (Hendrick Vroom); jaarverslag 1869, p. 3; cat. 1901, no. 930 (Cornelis Hendricksz. Vroom); Jaarverslag 1896, p. 10; Haverkorn van Rijsewijk 1909, p. 165; cat. 1916, no. 607 (Hendrick Vroom); cat. 1927, no. 620; Crone 1937, p. 31; Keyes 1975, pp. 21, 24-25, 26, 28, 37, 40, 45; Keyes 1982, p. 115, pp. 118-119; Russell 1983, pp. 105, 145-146; Rotterdam/Paris/Brussels 1976, p. 92, n. 1; London 1986a, p. 66; Rotterdam 1996, p. 29; Hollstein XLIX, 1998, p. 157; Amsterdam 2000, p. 234; Köhler/Biesboer 2006, p. 336, n. 31
Material
Object
Technique
Brown wash > Washing > Wash > Drawing technique > Technique > Material and technique
Highlight > Painting technique > Technique > Material and technique
Indenting > Indented > Drawing technique > Technique > Material and technique
Indenting > Indented > Drawing technique > Technique > Material and technique
Geographical origin The Netherlands > Western Europe > Europe

Entry catalogue Netherlandish Drawings of the 15th and 16th Centuries.

Author: Yvonne Bleyerveld

This description is currently only available in Dutch.

Deze imposante tekening met de landing van de vloot van Prins Maurits van Nassau bij Philippine – een episode voorafgaand aan de bekende slag bij Nieuwpoort in juli 1600 – werd door Hendrick Vroom getekend als ontwerp voor een gravure in opdracht van de Staten-Generaal. De prent is door een onbekende graveur gegraveerd, uitgegeven door de Amsterdamse uitgever Cornelis Claesz (ca. 1550-1609) en door Vroom opgedragen aan Prins Maurits.1 De tekening is een sleutelstuk in het getekende oeuvre van Vroom, omdat het de enige door Karel van Mander genoemde tekening van de kunstenaar is, die bewaard bleef. In zijn biografie van Hendrick Vroom schrijft Van Mander: ‘Tsindert heeft hy oock gheteyckent den tocht der Schepen, die nae Vlaender voer uyt Zeelandt, waer nae den Slagh by Nieupoort volghde: dit gedruckt wesende, presenteerde eenige drucksels aen den Steden, en den Heeren Staten, soo dat hy groot gheldt vercreegh.’2

Inderdaad leverden de tekening en prent Vroom de nodige inkomsten op. Voor de opdracht van de ontwerptekening ontving hij van de Staten-Generaal in november 1600 een betaling van 150 gulden.3 Een jaar later beloonde het Haarlemse stadsbestuur de kunstenaar met 60 pond voor zijn schenking van enkele exemplaren van de gravure.4 Voor de prenten die Vroom aanbood aan de Staten van Holland ontving hij 100 pond.5 We mogen ervan uitgaan dat ook andere Hollandse steden, evenals waarschijnlijk Prins Maurits zelf, exemplaren van de gravure bij de kunstenaar hebben afgenomen.

Vroom maakte de tekening kort nadat de landing bij Philippine had plaatsgevonden. In mei 1600 ontving Prins Maurits als opperbevelhebber van het Staatse leger opdracht van de Staten-Generaal een veldtocht te ondernemen langs de kust van Vlaanderen om Vlaamse kapers, die hun thuisbasis hadden in Duinkerken en de Hollandse handels- en vissersvloot veel schade toebrachten, uit te schakelen. Een tweede doelstelling was Duinkerken op de Spanjaarden te veroveren.6 Deze opdracht vereiste een grootschalige en risicovolle militaire expeditie in vijandelijk gebied – de Vlaamse kust was met uitzondering van Oostende in Spaanse handen – waaraan de Prins dan ook met tegenzin begon. Het beleg van Duinkerken kon bovendien pas beginnen nadat het meer noordelijk gelegen Nieuwpoort ingenomen was. Om beide steden vervolgens te behouden moest een grote krijgsmacht in Vlaanderen op de been worden gehouden.

De tekening van Vroom stelt het begin van deze militaire expeditie voor. De troepenverplaatsing zou grotendeels via het water en deels over land plaatsvinden. Half juni verzamelde Maurits een ongekend grote strijdmacht bij het Fort Rammekens op Walcheren. Op 19 juni lagen ongeveer 1300 schepen klaar om zo’n 13.000 infanteriesoldaten, 2700 ruiters en 2300 ondersteunende werkkrachten naar Vlaanderen te brengen.7 Omdat de wind niet meewerkte, voer de vloot niet naar de Vlaamse kust – zoals aanvankelijk de bedoeling was – maar verplaatste deze zich in zuidoostelijke richting over de Westerschelde. Schuin aan de overkant werd aangelegd bij het vestingstadje Philippine in Zeeuws-Vlaanderen om van daaruit over land, door Vlaanderen, richting Nieuwpoort te trekken. De landing bij Philippine en de ontscheping van troepen en materieel vond plaats op 21 en 22 juni 1600.8 Ook leden van de Staten-Generaal reisden met de tocht mee, op aandringen van Prins Maurits en omdat zij hoopten in het kielzog van diens troepen contributie te kunnen innen in Vlaamse dorpen en steden.9 Ongetwijfeld heeft de aanwezigheid van deze Statenleden ertoe bijgedragen dat de Staten-Generaal de landing bij Philippine op een prent lieten weergeven.

Vroom verbeeldde de gebeurtenis op twee aan elkaar gemonteerde, even grote vellen papier. Een zeer groot aantal schepen, met naar achteren toe een dichtopeengepakte massa van zeilen en masten, toont de enorme omvang van deze militaire operatie. Opvallend is de enorme vloot van binnenvaartuigen, die door het Staatse leger was ingehuurd om oorlogsmaterieel en voorraden te vervoeren. Het schip rechts van het midden en te midden van andere schepen, met de grote vlag met wapen aan de mast en met de grote lantaarn op de achtersteven, is het jacht van Prins Maurits.10 Op het middenplan, rechts van het midden, is op een punt van de dijk de schans van Philippine uitgebeeld, waar een kampement is opgeslagen en troepenbewegingen te zien zijn. Van daaruit trekken Maurits’ soldaten over een dijk landinwaarts. De strook op de achtergrond toont de Zeeuws-Vlaamse kustlijn, van Biervliet en IJzendijke links, tot Gent en Sas van Gent geheel rechts. Vroom tekende deze plaatsen in omgekeerde volgorde, zodat de situatie op de prent (spiegelbeeldig) in de juiste richting zou verschijnen.

Van Mander prijst Hendrick Vroom om zijn goede kennis van schepen, touwwerk, masten, zeilen en windrichtingen, maar ook van andere zaken die zijn scheepstaferelen verfraaien, zoals landschappen en water.11 Deze tekening laat uitstekend zien dat Vroom de weergave van al deze zaken inderdaad tot in de puntjes beheerste.

Footnotes

1 Zie voor de gravure Hollstein XLIX, 1998, nr. 1; Amsterdam 2000, pp. 230-234, nr. 78. Zie over het zestiende- en zeventiende-eeuwse gebruik om prenten van een opdracht te voorzien, om zo een prent meer status te geven of daarmee inkomsten te verwerven, Orenstein 1996, pp. 88-90 en Veldman 2001, p. 68.

2 Van Mander 1604 (editie Miedema), fol. 288r-288v.

3 Hollstein XLIX, 1998, p. 157.

4 Van Thiel-Stroman in Köhler/Biesboer 2006, p. 334.

5 Van Mander 1604 (editie Miedema), dl. V (commentary), p. 237.

6 Cox 1986, pp. 18-20. Het verhaal over Maurits’ landing bij Philippine is ontleend aan Cox 1986, pp. 29-40 en C.M. Klinkert, Nassau in het nieuws. Nieuwsprenten van Maurits van Nassaus militaire ondernemingen uit de periode 1590-1600, Zutphen 2005, pp. 217-220.

7 Cox 1986, p. 35.

8 Cox 1986, pp. 37-39.

9 Cox 1986, p. 34; A.Th. van Deursen, Maurits van Nassau. De winnaar die faalde, Amsterdam 2000, pp. 174-177.

10 Crone 1937, p. 31.

11 Van Mander 1604 (editie Miedema), fol. 288v: ‘Vroom is te desen deele een uytnemende Meester/ oock niet alleen de Schepen/ goet maecksel/ touwen en takelinge/ wint-streken/seylagien/ en anders des aengaende wel verstaende/ mar is ookck uytnemende in allen anderen omstandt/ als gronden/ Landschappen/ Clippen/ Boomen/ Lochte/ Wateren/ golven/ Casteelen/ Dorpen/ Steden/ Bootsen/ Visschen/ en ander dingen/ die zijn Schepen verselschappen en vercieren.’

Show research Netherlandish Drawings of the Fifteenth and Sixteenth Centuries
Show catalogue entry Hide catalogue entry

All about the artist

Hendrik Vroom

Haarlem 1562/1563 - Haarlem 1640

Bekijk het volledige profiel