Wil jij ook meer Boijmans beleven of geef je een Vriendschap cadeau? Word dan Vriend en word uitgenodigd voor de jaarlijkse Museumpark Vriendendag. Zien we jou of jouw vriend snel in het depot?
Zonder tijdslot kun je het depot niet bezoeken
Ontdek het depot eenmalig of vaker als een privilege- of vriendenpashouder
Maandagmiddag, een bijna lege tentoonstellingszaal. Omringd door Rubens’ schetsen verkennen Sedrig Verwoert en Christiaan de Donder de ruimte waarin ze hun choreografie 'N****Swan' op 24 november uitvoeren. De muziek, speciaal voor deze performance gemixt, galmt door de zaal. Er gebeurt iets, ik weet niet precies wat, maar de twee dansers creëren een ongrijpbare, magische ruimte waar ik graag nog even in wil blijven.
Museum Boijmans Van Beuningen nodigt artiesten uit de dans-, muziek- en theaterwereld uit die zich laten inspireren door de tentoonstelling Pure Rubens. De tentoonstelling toont Rubens’ ongekende verbeeldingskracht: zijn vermogen om steeds op andere manieren verhalen te vertellen. Elke hedendaagse artiest verdiept zich in een verhaal dat de schilder heeft willen vertellen en vertolkt dat op een eigentijdse manier. Met dit crossoverprogramma weet Boijmans verschillende groepen actief te verbinden aan de tentoonstelling en de eeuwenoude verhalen naar de 21e eeuw te brengen.
Christiaan en Sedrig leggen in hun performance de focus op de zwaan uit het werk ‘De herkenning van Philopoemen’. Hoe komt zo’n choreografie tot stand en waarom viel hun oog juist op deze zwaan? Zittend op de grond, tegenover dit levensgrote schilderij, spreek ik hen erover.
De dansers ontmoetten elkaar in 2011, tijdens de audities van So You Think You Can Dance. Vanaf het eerste moment was er een klik. Christiaan: “We hebben altijd geweten dat we op een bepaald moment samen zouden gaan werken. Het is fijn dat het er na zeven jaar nu eindelijk van komt; afgelopen mei zijn we van start gegaan”.
Opvallend centraal op het doek ligt de dode zwaan, met hangende kop en uitgespreide vleugels. Een paradoxaal beeld. De zwaan lijkt daardoor het middelpunt, maar eigenlijk is dat niet het geval, want helemaal links, weggedrukt door het rijkelijk uitgestalde voedsel, zien we de drie figuren om wie het allemaal draait: de ontmaskering van Philopoemen. “De zwaan ligt daar als aas, maar toch niet: hij heeft een soort tragische schoonheid over zich” vertelt Sedrig. Juist om deze reden werd deze zwaan het symbool van de choreografie: hij staat symbool voor alle donkere personen die in de kunstgeschiedenis vaak onvermeld bleven. N****Swan is een ode aan hen.
Net als They/Them, een choreografie die het duo afgelopen zomer vertoonde, speelt het thema racisme een belangrijke rol in deze performance. “In de tentoonstelling Pure Rubens is welgeteld één donker persoon te vinden: de slaaf in het schilderij De Triomftocht van Bachus” merkt Christiaan op. “Het is triest om te zien wat vierhonderd jaar slavernij teweeg heeft gebracht in de mensheid, zelfs tot op de dag van vandaag.”
Nog steeds is er sprake van een wit privilege in de danswereld. Sedrig vertelt me dat hij als tiener zijn balletschoentjes zwart verfde, omdat er simpelweg alleen maar witte schoentjes op de markt waren. De dansers vinden het voorbarig om te zeggen dat veel veranderd is in de danswereld, wel komt er langzaamaan een gesprek op gang. “Er is nooit totale erkenning geweest voor de mensonterende praktijken die toen plaats hebben gevonden. Dit brengt ontzettend veel te weeg: gedachten, emoties et cetera. Als je die reacties fysiek gaat vertalen, kan je aan de slag.”
Hoe doe je dat, fysiek vertalen?, vraag ik. “We maken voor onszelf een structuur waarin we voor iedere scene afspraken maken, maar in die structuur wordt er geïmproviseerd.”
Het is de eerste keer dat Sedrig en Christiaan optreden in een museum. Het geeft een totaal andere lading omdat de ruimte deel wordt van de performance, leggen ze me uit. Er is geen scheiding tussen het publiek en de performer, zoals in het theater, waardoor alle elementen, zoals schilderijen, bezoekers en performers één worden. “Het verloop van de performance is afhankelijk van de positie van de bezoeker waardoor elke voorstelling totaal anders kan worden: dat is iets wat gebeurt in het moment, dat kan je niet vooraf creëren”.
Dat er tijdens deze voorstelling iets gebeurde, is een ding dat zeker is: N****Swan was druk bezocht en veertig minuten lang wisten Sedrig en Christiaan de spanning te behouden, een ervaring die bijna niet in beeld te vangen is.
De dansers liepen samen de tentoonstelling binnen en grepen meteen de aandacht van het publiek met de opvallende witte, koloniale kleding. In het ronde centrum van de tentoonstelling lieten ze elkaar los en bewogen ze over de grond, je zag de pijn in hun lichaam en de lege blik in hun gezicht. Langzaam bevrijdden ze zich van hun witte kleding, dansten ze verstrengeld verder naar de volgende ruimte en vonden ze elkaar voor de witte zwaan terug. Het was een performance van tragische schoonheid.
Chrisje Loman, afdeling educatie en publieksbegeleiding
Foto: André Marques
