Portret van een man een vrouw met zoontje en familiewapen

Auteur: Yvonne Bleyerveld

Dit portret van een echtpaar met hun zoontje is een kopie naar een familieportret in de Kunsthalle in Karlsruhe, dat zowel aan Rubens als aan Cornelis de Vos toegeschreven is. Het schilderij wordt omstreeks 1609-1610 gedateerd.¹ Op het portret in Karlsruhe ontbreekt het familiewapen dat op de tekening tussen beide echtelieden toegevoegd is. Op grond van dit wapen zijn de geportretteerden op het geschilderde portret wel geïdentificeerd als leden van de familie Wakker van Zon, wat vervolgens terecht betwijfeld is.² Vooralsnog blijft onbekend welke personen hier zijn uitgebeeld; mogelijk gaat het om een Antwerps gezin.

Toen de tekening met het legaat Boijmans in het museum kwam, heette het ‘Een deftig Mans- en Vrouweportret’ van Johannes Wierix te zijn.³ Inderdaad sluiten de verfijnde lijnen, (kruis)areceringen en stippels in pen en bruine inkt op perkament aan bij de tekentechniek die Johannes Wierix voor zijn portrettekeningen gebruikte.⁴ Wierix maakte echter voornamelijk busteportretten op klein formaat – zelfstandige portretten of soms pendant voorstellingen – die bedoeld waren als autonome kunstwerken voor de verkoop. Dit familieportret mist bovendien de grote verfijning die de portretten van Wierix kenmerken en ze zo uitzonderlijk en levensecht maakt. De uitvoering van deze Rotterdamse tekening is minder gedetailleerd en omdat het een kopie naar een schilderij betreft, heeft de voorstelling een reproductief, enigszins stijf karakter. Het is daarom eerder aannemelijk dat het portret werd getekend door een kunstenaar uit de omgeving van Johannes Wierix, die vertrouwd was met Wierix’ tekentechniek maar deze niet zo perfect beheerste als de kunstenaar zelf.

Zowel de vrouw als het zoontje dragen een kruisje aan een kettinkje op de borst, wat erop wijst dat deze mensen katholiek zijn. Het is de vraag hoe de druiventros in de rechterhand van het jongetje geïnterpreteerd moet worden. Het motief kan een religieuze betekenis hebben en verwijzen naar Maria (de wijnstok) en naar Christus (de mystieke druiventros).⁵ De druiven kunnen echter ook bedoeld zijn als verwijzing naar Psalm 128:2-3, waarin de vrouw bezongen wordt als een vruchtbare wijnstok.⁶