De bisschop van Rome doopt Tiburtius met twee geestelijken

Auteur: Alicia Rojas Costa

Deze pen-en-inkttekening is een studie voor één van de fresco’s over Cecilia en Valerianus die Lorenzo Costa tussen 1505 en 1506 in het oratorium in de Santa Cecilia in Bologna schilderde. De kunstenaar gebruikte de tekening voor de scène Cecilia en Valerianus worden gekroond door een engel.^[1] Cecilia was een Romeinse vrouw die werd gedwongen met de adellijke aristocraat Valerianus te trouwen. Omwille van haar toewijding aan Christus overtuigde ze haar man zich te laten dopen en net als zij een leven in kuisheid te leiden. Het Rotterdamse blad toont de doop van Valerianus’ broer Tiburtius, die zich door zijn diepgelovige broer liet overhalen zich eveneens te bekeren.

De studie toont de kleine groep figuren rechts in de achtergrond van het fresco, waar Tiburtius in het bijzijn van twee andere geestelijken door Urbanus, de bisschop van Rome, wordt gedoopt. Tiburtius zelf is niet getekend, maar de contouren van de figuren op het blad zijn doorgeprikt voor overname op een andere drager.

Zoals Brown in 1966 opmerkte, was het Philip Pouncey die deze voorbereidende tekening als eerste in verband bracht met de fresco’s in de Santa Cecilia in Bologna en het blad aan de school van Ferrara toeschreef, en wel in het bijzonder aan Lorenzo Costa.^[2] Deze toeschrijving is echter niet geheel onomstreden omdat nooit helemaal is opgehelderd welke fresco’s van de hand van Lorenzo Costa zijn en welke door Francesco Francia (1447-1517) en Amico Aspertini (1474/1475-1552) werden geschilderd, de twee belangrijkste andere kunstenaars die aan deze opdracht werkten. Bij de uitvoering van de frescocyclus waren daarnaast ook minder vaardige kunstenaars uit de regio Bologna betrokken.^[3] Het ontwerp ervan werd echter toevertrouwd aan Costa, Francia en Aspertini, kunstenaars van naam aan het hof van Bentivoglio.

Een andere overgeleverde tekening die aan de reeks fresco’s is gerelateerd bevindt zich nu in Florence.^[4] Die tekening, eveneens toegeschreven aan Costa, is een compositiestudie voor het fresco Het dispuut van Cecilia met Almachius, de zevende scène in de reeks fresco’s in Bologna. Op grond van een andere tekening van een groep van vier vrouwen, nu in Londen, was Faietti het eens met de toeschrijving van het Rotterdamse blad aan Costa.^[5] Wat voor haar de doorslag gaf waren zowel de arceringen en kruisarceringen als de gezichtstypen in beide tekeningen, die volgens haar dichter in de buurt komen van de stijl van Costa dan die van de twee andere belangrijkste schilders van de frescocyclus.^[6] Vergeleken met andere compositiestudies van Costa bezit de Rotterdamse tekening niet diens spontane lijnvoering en zijn de contouren en bewegingen slechts licht uitgewerkt, wat erop duidt dat dit de laatste versie van de figuren was voordat deze naar het fresco werden overgebracht.