Geknielde vrouw met fakkel

Auteur: Esmé van der Krieke

Franz Koenigs verwierf deze zwartkrijttekening van een geknielde vrouw met een fakkel in haar linkerhand als een blad van Titiaan (1480/1490-1576). Tietze en Tietze-Conrat brachten het werk vervolgens in verband met een deels verloren gegaan fresco van Titiaan op de gevel van het Fondaco dei Tedeschi in Venetië,^[1] dat we tegenwoordig vooral kennen door reproducties in de prentkunst.^[2] In dit fresco neemt de afgebeelde figuur - ofwel Justitia, ofwel Judith - inderdaad dezelfde houding aan: zittend, met één hand langs het lichaam en de andere hand omhoog geheven. Ook de vorm van de mantel is vergelijkbaar. Toch duidden Tietze en Tietze-Conrat de stijl van onze tekening als zeer geavanceerd, waardoor zij geloofden dat deze niet door Titiaan zelf, maar door een anonieme kunstenaar in een latere periode was gemaakt.^[3]

Aikema en Meijer concludeerden echter dat het blad juist aan het begin van de zestiende eeuw is vervaardigd, een datering die ongeveer samenvalt met de jaren rond 1509 waarin Titiaans fresco tot stand kwam. Het ruwe karakter van onze tekening sloot volgens hen bovendien aan bij de tekeningen die Titiaan in de eerste twee decennia van die eeuw maakte. Zij gingen hierbij uit van een anonieme maker die ofwel geïnspireerd was door de Fondaco-schilderingen, ofwel direct betrokken was bij de totstandkoming ervan.^[4]

Het is inderdaad zeer onwaarschijnlijk dat onze tekening door Titiaan zelf werd gemaakt. Diens figuren zijn namelijk vaak met scherpere contouren op papier gezet en stralen meer finesse uit dan in onze tekening, die vrijer van aard is en minder oog voor detail bevat. Toch is het door de genoemde iconografische gelijkenis en het gebruik van het blauwe papier, dat typisch is voor Venetiaanse kunstenaars, aannemelijk dat de maker zich in de omgeving van Titiaan bevond. Doordat een overtuigende toeschrijving vooralsnog ontbreekt gaan we, net als Aikema en Meijer, uit van een anonieme Venetiaanse maker die het blad aan het begin van de zestiende eeuw vervaardigde.