Geknielde vrouw met kind

Auteur: Rosie Razzall, toevoeging aan catalogus, 2023

Deze innemende tekening van een geknielde vrouw die een kind kust stond tot 2023 in het museumarchief als een tekening van Paris Bordone (1500-1571) omschreven,^[1] een toeschrijving die onder enig voorbehoud in 2014 door Andrea Donati in diens catalogue raisonné van tekeningen van de kunstenaar werd overgenomen.^[2] De studie werd echter al in 1967 herkend als gerelateerd aan de geknielde vrouw met kind in Frans Floris’ schilderij Laat de kinderen tot Mij komen, waarvan twee versies worden vermeld.^[3] Beide versies zijn meerdere malen gekopieerd en met kleine aanpassingen overgeleverd, waarbij in de ene versie het kind deels met een draperie is bedekt, zoals in de kopie van het schilderij uit de Grzimek collectie in Schloss Montfort in Langenargen in Friedrichshafen, terwijl het in de andere versie naakt is. De Rotterdamse tekening toont het kind met een draperie rond zijn middel en is dus meer verwant aan die versie van het schilderij. 

J. Müller-Hofstede schrijft het blad aan Floris zelf toe, maar Carl van de Velde en Edward Wouk zijn daar minder zeker van. Krijt is een ongebruikelijk medium voor Floris die zijn tekeningen doorgaans in pen in inkt uitwerkte. Maar het is ook mogelijk dat het overgeleverde getekende oeuvre van hem hier een vertekend beeld van geeft; kunsthistoricus Karel van Mander (1548-1606) schreef dat Floris krijttekeningen naar de antieken vervaardigde waar zijn leerlingen dan weer stiekem tegendrukken van maakten.^[4] Deze korte opmerking zou zelfs de functie van de Rotterdamse tekening kunnen ophelderen. De contouren van het bovenlijf en hoofd van het kind, en het gezicht van de vrouw zijn in donkerder krijt op oliebasis extra aangezet, wat suggereert dat het blad een opgewerkte tegendruk is. Stijn Alsteens heeft erop gewezen dat de pentimenti in de voeten van de vrouw sterk doen vermoeden dat het hier om een voorbereidende studie gaat, en ook het feit dat een gespiegelde versie van het schilderij in 2004 bij Christie’s in New York werd verkocht,^[5] kan erop wijzen dat dit een tegendruk is van een eigenhandig werk van Floris.^[6]