Studie van een dansende sater

Auteur: Surya Stemerding

Deze indrukwekkende tekening beschouwde Mahon (1956) als een mogelijk alternatieve voorstudie voor de figuur van Pan in het fresco Pan en Diana in de Sala Grande van Palazzo Farnese in Rome. De frescodecoraties werden tussen 1595 en 1605 door Annibale Carracci in samenwerking met zijn oudere broer Agostino (1557-1602) uitgevoerd en een groot aantal voorstudies voor delen ervan is bewaard gebleven.^[1]

Voor de voorstelling van Pan en Diana zijn drie voortekeningen van de hand van Annibale bekend: twee figuurstudies voor de satyr Pan die zich in Parijs en Windsor bevinden, en een compositiestudie in liggend formaat in Chatsworth.^[2] In die drie tekeningen neemt de satyr een andere houding aan dan die in deze tekening, en bovendien is er nog een ander verschil. Hier lijkt de satyr met zijn rechterhand takken met bladeren, mogelijk wijnranken, vast te pakken, terwijl het in de voorstudies in Parijs en Chatsworth om een doek lijkt te gaan, zoals ook in het fresco in Farnese het geval is. Vergelijken we de tekening met de andere figuurstudie voor een satyr in Rotterdam, dan valt op dat de bokkenpoten van de figuur nu wél zijn getekend.^[3]

Deze satyrstudie lijkt niet tot dezelfde groep te hebben behoord als de vier bij die tekening besproken voorstudies voor satyrs in de frescodecoraties van Palazzo Farnese. Die studies bleven als één groep bijeen, met uitzondering van het Rotterdamse blad dat in 1776 in de veiling van de collectie van P.J. Mariette werd afgesplitst.