Milde Luft, Spaziergänge, dunkle Zimmer (1)

‘Op papier en linnen bewandel ik de wereld’, zo beschrijft Marjolijn van den Assem haar werkwijze sinds het midden van de jaren tachtig. De kunstenaar brengt vanuit het atelier verslag uit van denkbeeldige maar ook werkelijke rondreizen, als een reiziger van zijn verkenningstochten.

Deze aanpak werd voor het eerst zichtbaar in de serie 'Bergwandelingen' (1986). Van den Assem maakte de reeks in haar atelier, zonder ooit in de bergen te hebben gewandeld. Met gesloten ogen probeerde zij zich het verkennen van onherbergzame berggebieden voor te stellen en legde deze indrukken vast op papier. Tijdens het tekenen droeg zij bergschoenen. De aanpak resulteerde in honderden abstracte tekeningen, die wel wat weg hebben van seismogrammen. De lijnen en krassen op papier verbeelden berglandschappen, maar verwijzen ook naar de sporen van de wandelaar.

'Milde Luft, Spaziergänge, dunkle Zimmer (1)' is de eerste tekening van een gelijknamige serie tekeningen en schilderijen die opnieuw het wandelen verbeeldt. De titel ontleende Van den Assem aan een brief van Friedrich Nietzsche aan Richard Wagner uit 1876. Nietsche schrijft dat hij ernaar verlangt naar Italië te reizen: ‘Völlige Ruhe, milde Luft, Spaziergänge, dunkle Zimmer - das erwarte ich von Italien; mir graut davor, dort etwas sehen oder hören zu müssen.’1 Dit zou de lichamelijke en geestelijke gezondheid ten goede komen.

Van den Assem koos het citaat omdat Nietzsche zijn hoop op een onbevangen, lichtvoetig en wandelend denken hierin sterk beeldend beschreef. Sinds zij in 1979 kennis maakte met het werk van de filosoof, leest en analyseert zij dagelijks zijn geschriften en bezoekt regelmatig plaatsen waar hij verbleef. Nietzsches filosofie en levensloop vormen zo voortdurend de aanleiding voor haar werk, dat tegelijkertijd op zichzelf staat.


1 ‘Volstrekte rust, een mild klimaat, wandelingen, donkere kamers - dat verwacht ik van Italië; ik gruw ervan daar iets te moeten zien of horen.’ Uit: Nietzsche 1998, p. 174.