De Collectie Koenigs
Franz Wilhelm Koenigs (1881-1941) stelde zich ten doel een overzicht te vormen van de ontwikkeling van de tekenkunst in Europa.
Zijn verzameling is niet alleen omvangrijk maar ook van hoge kwaliteit en bevat tekeningen van vrijwel alle grote meesters uit alle nationale en regionale scholen van de late middeleeuwen tot en met de Franse impressionisten. Voor meer informatie zie ‘De Collectie Koenigs / Een encyclopedische tekeningenverzameling van formaat’.
De uit Keulen afkomstige protestants-christelijke Duitse zakenbankier Koenigs vestigt zich in 1922 in Haarlem. Vanaf dat moment wordt het aankopen van tekeningen een ware passie. In de jaren twintig brengt hij een collectie van meer dan 2.500 tekeningen bijeen. Daarnaast verzamelt hij ook schilderijen, maar op minder grote schaal. In 1935 geeft hij zijn tekeningenverzameling – waaronder losse tekeningen, verzamelaarsalbums en verluchte incunabelen – alsmede een aantal schilderijen in langdurig bruikleen aan Museum Boijmans.
Vier jaar later blijkt dat Koenigs deze collectie als zekerstelling voor een aanzienlijke geldlening heeft gegeven aan een Amsterdamse bankinstelling. In april 1940 koopt D.G. van Beuningen de hele collectie van de bank en schenkt later het grootste deel aan de Stichting Museum Boymans. Koenigs is dermate verheugd dat zijn verzameling zo bijeen blijft in Rotterdam dat hij ter completering nog twee tekeningen van Vittore Carpaccio schenkt.
Van Beuningen zag zich voorafgaand aan zijn schenking in december 1940 genoodzaakt een vijfde van de tekeningen aan de Duitse bezetter te verkopen, waardoor het museum zo’n vijfhonderd bladen kwijtraakte. Daarvan zijn na afloop van de oorlog 177 tekeningen gerecupereerd en als rijksbruikleen met de Collectie Koenigs in Museum Boijmans Van Beuningen herenigd. In het Pushkin Museum in Moskou bevinden zich nog 308 vermiste tekeningen die worden opgeëist door Nederland.
Sinds 1997 wordt deze beroemde verzameling geclaimd door Christine Koenigs en enkele andere van de kleinkinderen van de verzamelaar. Voor een overzicht van deze claims zie: ‘De Collectie Koenigs / Claims’.
Om het publiek zo compleet mogelijk en verifieerbaar te informeren zijn alle documenten over de verwerving van de Collectie Koenigs uit het museumarchief online raadpleegbaar, zie: ‘De Collectie Koenigs / Archivalia’.