Elisa en het wonder van de olie van de weduwe van de profeet

Auteur: Yvonne Bleyerveld

Dit blad is het laatste uit een reeks van vier tekeningen die De geschiedenis van Elisa tot onderwerp hebben en door Nicolaes Rijckmans in prent gebracht werden.¹ Voor Elisa knielt de weduwe van een godvruchtige profeet, die hem vertelt dat schuldeisers dreigen haar kinderen mee te nemen. Elisa zegt dat zij samen met haar zonen alle lege vaten moet gaan halen die zij vinden kan, om ze te vullen met een onuitputtelijk kruikje olie in haar huis. Met deze op wonderbaarlijke wijze verkregen voorraad olie kan zij haar schulden afbetalen (2 Kon. 4:1-7).

De eerste tekening uit deze serie – die twee scènes toont, namelijk de hemelvaart van Elia en Elisa scheidt het water van de Jordaan met de mantel van Elia (2 Kon. 2:11-14) – werd in 1992 in New York geveild.² De tweede en derde tekening, Elisa reinigt het water van Jericho (2 Kon. 2:19-22) en Elisa vervloekt de kinderen van Bethel (2 Kon. 2:23-24) bevinden zich in Brussel.³ Al in 1833, bij de veiling van de collectie Jacob de Vos in Amsterdam, waren nog maar drie van de vier tekeningen bij elkaar.

In de besproken tekening is het clair-obscur fraai en doeltreffend, zoals bijvoorbeeld de uitgestoken linkerhand van de weduwe, die mede door de schaduw op haar mantel schijnbaar naar voren komt.

Pieter de Jode de Oude moet veel ontwerpen voor prenten hebben getekend.⁴ Toch kunnen slechts weinige van zijn tekeningen direct met prenten in verband gebracht worden. Naast zijn voortekeningen voor de prentenserie De geschiedenis van Jefta (zie inv. nrs. MB 1714 en MB 1733), kennen we nog enkele andere voorbeelden.⁵ Vaak is echter niet met zekerheid te zeggen of  tekeningen van Pieter de Jode als prentenontwerpen bedoeld zijn en blijft het bij hypothesen.⁶