Minerva Protecting Youth

Copy after: Otto van Veen (in circa 1600-1625)

Thank you. Your question has been submitted.

Unfortunately something has gone wrong while sending your question. Please try again.

Request high-res image

Specifications

Title	Minerva Protecting Youth
Material and technique	Gray chalk (traces), pen and brown ink, framing lines with the pen in brown ink
Object type	Drawing > Two-dimensional object > Art object
Location	This object is in storage

Dimensions	Diameter 165 mm
Artists	Copy after: Otto van Veen
Accession number	OvVeen 1 (PK)
Credits	From the estate of F.J.O. Boijmans, 1847
Department	Drawings & Prints
Acquisition date	1847
Creation date	in circa 1600-1625
Signature	none
Watermark	none
Inscriptions	'Carato f’ (verso, at lower centre, in pencil)
Collector	Collector / F.J.O. Boijmans
Mark	Museum Boymans (L.1857)
Provenance	F.J.O. Boijmans (1767-1847), Utrecht; bequeathed to the City of Rotterdam, 1847; on permanent loan to the museum since 1849
Exhibitions	none
Research	Show research Netherlandish Drawings of the Fifteenth and Sixteenth Centuries
Material	Pen > Artist's material > Material > Material and technique Brown ink > Ink > Artist's material > Material > Material and technique Chalk > Artist's material > Material > Material and technique
Object	Drawing > Two-dimensional object > Art object
Geographical origin	The Netherlands > Western Europe > Europe

Do you have corrections or additional information about this work? Please, send us a message

Entry catalogue Netherlandish Drawings of the 15th and 16th Centuries.

Author: Yvonne Bleyerveld

This description is currently only available in Dutch.

Dit is een kopie naar een gravure van Pieter Perret (1555-ca.1625), gegraveerd naar een ontwerp van Otto van Veen.¹ De graveur en boekillustrator Perret, leerling van Maarten de Vos, Gerard de Jode en Cornelis Cort, werkte in de jaren 1590 in Antwerpen en werd daar in 1594 als meester-graveur in het Sint-Lucasgilde ingeschreven. Perret droeg de gravure op aan de Spaanse architect Juan de Herrera (ca. 1530-1597), met wie hij aan het Spaanse hof had samengewerkt.² Het ontwerp voor de prent zal ontstaan zijn omstreeks 1594-1595, toen Van Veen en Perret beiden in Antwerpen werkzaam waren, en vóór de dood van Herrera in 1597.³ De tekening dateert dus in ieder geval van daarna, vermoedelijk uit de eerste helft van de zeventiende eeuw.

Uitgebeeld is een jongeman die achteroverleunend op een kussen belaagd wordt door Venus, Amor, Ceres en Bacchus. Samen verbeelden zij de aardse geneugten die de mens op het verkeerde pad brengen.Venus spuit melk uit haar borst in de mond van de jongen, daarbij geholpen door haar zoontje Amor. Bacchus schenkt zijn wijnbokaal over hem uit, vergezeld door een sater met een mand met druiven. Daarachter staat Ceres, de godin van de landbouw en belichaming van de aardse overvloed. Als drietal verwijzen Venus, Bacchus en Ceres naar de bekende, vaak uitgebeelde uitspraak van de Romeinse blijspeldichter Terrentius: Sine Cerere et Libero friget Venus – zonder Ceres (spijs) en Bacchus (wijn) heeft Venus (de liefde) het koud.⁴ De oude vrouw rechts, die op een botje knaagt, personifieert volgens het Latijnse onderschrift bij Perrets gravure Egestas (Armoede). Ze trekt aan de kleding van de jongen en vraagt zo diens aandacht voor de armzalige gevolgen van het najagen van eigen genoegens. De jongen wordt beschermd door Vader Tijd of Chronos, die Venus bij haar schouder pakt, en door Minerva, die hem niet alleen overeind helpt, maar ook met haar schild tracht te voorkomen dat Venus’ melk de jongen voedt. Linksachter staat de tempel der deugd, die de jongen met hulp van Minerva mogelijk nog bereiken kan. Deze allegorie op de wereldse gevaren die de jeugd bedreigen, was kennelijk geliefd, want het thema is in meerdere, aan de gravure verwante, schilderijen overgeleverd.⁵

De tekening volgt de gravure nauwgezet, alleen de twee putti met de lauwerkransen linksboven ontbreken. Twee andere getekende kopieën naar de gravure bevinden zich in Brussel.⁶

Footnotes

¹ Hollstein XVII, 1976, p. 50, nr. 35.

² Zie voor Pieter Perret Turner 1996, dl. 24, p. 475. Voor Juan de Herrera, Turner, dl. 14, pp. 472-477.

³ Müller Hofstede 1957, pp. 157-158.

⁴ Terentius, Eunuchus, 732. Zie voor deze thematiek bijvoorbeeld Amsterdam/New York/Toledo 2003, nrs. 83, 99, 100 (alle drie Hendrick Goltzius).

⁵ Het grootste exemplaar, met het monogram ‘OV’ en het opschrift TYPUS INCONSULTAE JUVENTUTIS (beeld van onbezonnen jeugd), bevindt zich in Stockholm, Nationalmuseum, inv. nr. 666. Het werd in 1621 als werk van Otto van Veen genoemd in de inventaris van de Kunstkamer van Rudolf II in Praag, zie Cavalli-Björkman 1986, nr. 57 en ook Panofsky 1961, p. 16 en Ost 2007, pp. 281-282. De compositie is verder bekend uit een drietal andere geschilderde versies, die grote overeenkomsten vertonen met dit schilderij in Stockholm, zie Ost 2007, pp. 282 en ook Panofsky 1961, p. 16 (n. 36).

⁶ Brussel, Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België; De Grez 1913, nr. 1581 (als Jan van der Heyden, inmiddels als ‘anoniem’); De Grez 1913, nr. 3702 (als Otto van Veen, heet inmiddels ‘zeventiende-eeuwse kopie naar Van Veen’). De prent is ook nagevolgd op Het kabinet van de liefhebber, toegeschreven aan Frans Francken II (Brussels, Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België, inv. nr. 6853), waar als één van de schilderijen tegen de achterwand een geschilderde kopie naar Perrets gravure afgebeeld is, zie Panofsky 1961, p. 16 (n. 36).

Show research Netherlandish Drawings of the Fifteenth and Sixteenth Centuries

Show catalogue entry Hide catalogue entry