:host { --enviso-primary-color: #FF8A21; --enviso-secondary-color: #FF8A21; font-family: 'boijmans-font', Arial, Helvetica,sans-serif; } .enviso-basket-button-wrapper { position: relative; top: 5px; } .enviso-btn { font-size: 22px; } .enviso-basket-button-items-amount { font-size: 12px; line-height: 1; background: #F18700; color: white; border-radius: 50%; width: 24px; height: 24px; min-width: 0; display: flex; align-items: center; justify-content: center; text-align: center; font-weight: bold; padding: 0; top: -13px; right: -12px; } Previous Next Facebook Instagram Twitter Pinterest Tiktok Linkedin Back to top
Portrait of a Man with a Beard, Traditionally Identified as Carolus Clusius

Portrait of a Man with a Beard, Traditionally Identified as Carolus Clusius

Attributed to: Anthonis Mor van Dashorst (in circa 1565-1570)

Ask anything

Loading...

Thank you. Your question has been submitted.

Unfortunately something has gone wrong while sending your question. Please try again.

Request high-res image

More information

Specifications

Title Portrait of a Man with a Beard, Traditionally Identified as Carolus Clusius
Material and technique Black and red chalk, framing lines with the pen in brown ink
Object type
Drawing > Two-dimensional object > Art object
Location This object is in storage
Dimensions Height 305 mm
Width 232 mm
Artists Attributed to: Anthonis Mor van Dashorst
Accession number N 188 (PK)
Credits Loan Stichting Museum Boijmans Van Beuningen (former Koenigs collection), 1940
Department Drawings & Prints
Acquisition date 1940
Creation date in circa 1565-1570
Signature none
Watermark none (vH, 6P)
Inscriptions 'CAROLVS / clusius' (at upper left, in pen and brown ink), 'Ant. Moor fe' (at upper right, in pen and brown ink), 'No 8 / 15- / chevalier. Anthonie Moor f / gebooren utrecht 1519 / gestorv- 1565 / Discipel van Jan Schoorel' (verso, at lower left, in pencil), 'h.128 / b.96 / n35 (verso, at lower centre, in pen and brown ink)
Collector Collector / Franz Koenigs
Mark T. Lawrence (L.2445), C. Ploos van Amstel (L.3002), F.W. Koenigs (L.1023a)
Provenance Cornelis Ploos van Amstel (1726-1798), Amsterdam, his (†) sale, Amsterdam (Van der Schley et al.), 3 March 1800, Album Q, no. 36, fl. 7 to de Lelij [copy RKD]; Sir Thomas Lawrence (1769-1830), London; Sir John Leslie [Lütjens]; Franz W. Koenigs (1881-1941), Haarlem, 1930; on loan to the museum, 1935-1940; purchased with the Koenigs collection by D.G. van Beuningen (1871-1955), Rotterdam and presented to the Stichting Museum Boymans, 1940; on loan to the museum since 1940
Exhibitions Brussels 1935, no 430; Dijon 1950, no. 77; Rotterdam 1952, no. 12; Gent 1955, no. 183; Washington 1958, no. 25 ; Prague 1966, no. 18; Amsterdam 1975, no. D5
Internal exhibitions Tekeningen uit eigen bezit, 1400-1800 (1952)
Research Show research Netherlandish Drawings of the Fifteenth and Sixteenth Centuries
Literature Popham 1928b, pp. 9-10; Delen 1943, pp 84-85; Haverkamp Begemann 1957, no 7; Praag 1966, p. 20, no. 18; Amsterdam-1975, pp. 167-168, no. D5, Stefes 2011, vol. 1, p. 392, under no. 690
Material
Object
Geographical origin Northern Netherlands > The Netherlands > Western Europe > Europe

Do you have corrections or additional information about this work? Please, send us a message

Entry catalogue Netherlandish Drawings of the 15th and 16th Centuries.

Author: Judith Niessen

This description is currently only available in Dutch.

De tekening is toegeschreven aan Anthonis Mor door de achttiende-eeuwse verzamelaar Cornelis Ploos van Amstel, die een beknopte biografie op de keerzijde van de tekening schreef. Geen enkele tekening kan met zekerheid aan Mor worden toegekend. De houding van de geportretteerde en de uitwerking van details zijn echter dusdanig karakteristiek voor de portretschilder dat deze toeschrijving hier gerechtvaardigd lijkt.1 Zo zijn de schaduwwerking rondom de neus en ogen en de manier waarop de snor over de lip valt terug te zien op portretten als dat van de Utrechtse medaillemaker Steven van Herwijck uit 1564 in Den Haag en dat van een van een man met een hond in Washington uit 1569.2 Ook kwalitatief voldoet de tekening aan de standaard van Anthonis Mor. De gelaatstrekken zijn in snelle zelfverzekerde krijtstreken weergegeven. Mor vormt het gezicht verder met fijne arceringen die schaduwen aangeven, een subtiele aanzetting van enkele contouren en het openlaten van de belichte vlakken langs de neus en boven de wenkbrauwen. Gelet op de kleding kan het getekende portret gedateerd worden rond 1565-70, toen Anthonis Mor zich merendeels in Antwerpen bevond en daar voornamelijk portretten schilderde van kooplieden en intellectuelen.

Het opschrift Carolus Clusius op het mansportret werd tot in de tweede helft van de twintigste eeuw beschouwd als een eigenhandige toevoeging van Anthonis Mor.3 Het handschrift is echter zeer verwant aan dat van Ploos van Amstel op de keerzijde van het blad en moet dan ook aan hem worden toegeschreven.

Dankzij twee portretgravures zijn we bekend met de fysionomie van de Franse botanicus Carolus Clusius (1526-1609). De eerste betreft het portret uit 1575, dat Martinus Rota in Wenen vervaardigde.4 De tweede gravure uit 1601 is gemaakt naar ontwerp van Jacques de Gheyn II, toen Clusius werkzaam was in Leiden.5 Aldaar vervulde hij de leerstoel biologie aan de universiteit en richtte de Hortus Medicus op, waar hij ook de leiding over had. Het portret van De Gheyn laat de botanicus op 75-jarige leeftijd zien en is derhalve moeilijk te vergelijken met de jongeman op onze tekening. In meer algemene zin, zou je een verwantschap kunnen vaststellen met het portret van Rota uit 1575, waar Clusius in de bloei van zijn leven is weergegeven (afb. 1). Daar zien we een bebaarde man met een robuuste, iets gedrongen kop, verhoudingsgewijs grote ogen en een ferme neus. De gelijkenis is echter niet sprekend. De opvallende grote ogen, die 26 jaar later ook te zien zijn bij de gravure van Jacques de Gheyn, ontbreken bij dit portret. Bovendien is de vorm van het hoofd in de tekening langgerekter en eleganter. Zonder verdere aanwijzingen kan over de identificatie van de hier geportretteerde geen definitieve uitspraak worden gedaan.

De functie van de tekening is onduidelijk. Van dergelijke in rood en zwart krijt uitgewerkte Nederlandse portretten uit de tweede helft van de zestiende eeuw zijn er slechts een aantal bekend. Hoewel een voorstudie voor een schilderij of prent voor de hand ligt, is de tekening niet doorgriffeld of gekwadreerd. Het portret kan zelfstandig gefunctioneerd hebben als verzamelobject of kado. Dergelijke portretten waren niet ongebruikelijk. Ze vormden een goedkoper en beter te vervoeren alternatief voor geschilderde exemplaren.6

Footnotes

1 Zowel Joanne Woodall als Koenraad Jonckheere onderschrijven op basis van foto’s het auteurschap aan Anthonis Mor. Beiden maken de kanttekening dat er nauwelijks vergelijkingsmateriaal is. E-mailcorrespondentie 2010/2011. Een ander  portret komt m.i. mogelijk voor toeschrijving in aanmerking: Het portret van een man en profil in de Kunsthalle in Hamburg, inv. nr. 1957/138; Stefes 2011, nr. 690, ill. (voorheen toegeschreven aan Antonis Mor).

2 Den Haag, Koninklijk Kabinet van Schilderijen Het Mauritshuis, inv. nr. 117; ENP XIII, 1975, nr. 368, ill. plate 181. Washington, National Gallery of Art, inv. nr. 1937.1.52; ENP XIII, 1975, nr. 354, ill. plate 176.

3 Rotterdam 1952; Haverkamp Begemann 1957.

4 TIB 33, 1979, p. 70, nr. 62.

5 Van Regteren Altena 1983, vol. I, pp. 66-69, ill. 53, p. 67; vol. II, nr. 656. Andere voorbeelden van portretten in Amsterdam 1975, nrs. D 6-7.

6 Campbell 1990, pp. 61-62.

Show research Netherlandish Drawings of the Fifteenth and Sixteenth Centuries
Show catalogue entry Hide catalogue entry

All about the artist

Anthonis Mor van Dashorst

Utrecht circa 1516/1521 - Antwerpen circa 1576/1577

Bekijk het volledige profiel