:host { --enviso-primary-color: #FF8A21; --enviso-secondary-color: #FF8A21; font-family: 'boijmans-font', Arial, Helvetica,sans-serif; } .enviso-basket-button-wrapper { position: relative; top: 5px; } .enviso-btn { font-size: 22px; } .enviso-basket-button-items-amount { font-size: 12px; line-height: 1; background: #F18700; color: white; border-radius: 50%; width: 24px; height: 24px; min-width: 0; display: flex; align-items: center; justify-content: center; text-align: center; font-weight: bold; padding: 0; top: -13px; right: -12px; } .enviso-dialog-content { overflow: auto; } Previous Next Facebook Instagram Twitter Pinterest Tiktok Linkedin Back to top
Landscape with trees and a watermill

Landscape with trees and a watermill

Hans Bol (in 1557)

Ask anything

Loading...

Thank you. Your question has been submitted.

Unfortunately something has gone wrong while sending your question. Please try again.

Request high-res image

More information

Specifications

Title Landscape with trees and a watermill
Material and technique Pen and brown ink, framing lines with the pen in brown ink
Object type
Drawing > Two-dimensional object > Art object
Location This object is in storage
Dimensions Height 195 cm
Width 286 cm
Artists Draughtsman: Hans Bol
Accession number N 35 (PK)
Credits Loan Stichting Museum Boijmans Van Beuningen (former Koenigs collection), 1940
Department Drawings & Prints
Acquisition date 1940
Creation date in 1557
Signature '1557 / ha[n]s bol' (on the rock at lower left, in pen and brown ink)
Watermark none (vV, 7P)
Condition fair. Tear and hole on the left margin, diagonal crease from the bottom left edge, repaired tear at lower right, traces of a varnish at the foot of the tree
Inscriptions ’No.18.’ (verso, top centre, in pen and black ink)
Collector Collector / Franz Koenigs
Mark F.W. Koenigs (L.1023a)
Provenance Eugène Rodrigues (1853-1928), Paris; with the rest of his collection to art dealer Frederik Muller, Amsterdam, 1920; with the rest of the Rodrigues collection to A.W. Volz, The Hague; by whom sold (‘Collection R…’), Amsterdam (Muller), 12-13 July 1921, no. 12 (Pieter Bruegel); Franz W. Koenigs (1881-1941), Haarlem, 1921; on loan to the museum, 1935-1940; purchased with the Koenigs collection by D.G. van Beuningen (1871-1955), Rotterdam and presented to the Stichting Museum Boymans, 1940; on loan to the museum since 1940
Exhibitions London 1927, no. 536; Brussels 1949, no. 61; Paris 1949, no. 64; Washington/New York 1986, no. 14, ill.; Rotterdam 2004b; Paris/Rotterdam 2014, no. 29
Internal exhibitions Het jaar rond met Bol (2004)
External exhibitions Bosch to Bloemaert. Early Netherlandish Drawings from the Museum Boijmans Van Beuningen (2014)
Research Show research Netherlandish Drawings of the Fifteenth and Sixteenth Centuries
Literature Dodgson 1927, p. 55, pl. 63; Franz 1965, pp. 22-24, 26-31, 34, 40, 59, no. 2, pl. 17; Franz 1969, vol. 1, pp. 183, 218, 221, vol. 2, ill. 286; Zwollo 1969, p. 301 (not Hans Bol, attr. to Jacques Savery); Gerszi 1971, p. 26, under no. 23b; Berlijn 1975, p. 19, under no. 2; Boon 1978, p. 32, under no. 85; Franz 1979-80, p. 154; Mielke 1980, p. 43; Hautekeete 2005, pp. 187-188, ill. 4, p. 201, n. 11
Material
Object
Geographical origin Northern Netherlands > The Netherlands > Western Europe > Europe
Geographical origin Southern Netherlands > The Netherlands > Western Europe > Europe

Entry catalogue Netherlandish Drawings of the 15th and 16th Centuries.

Author: Albert J. Elen

This description is currently only available in Dutch.

Voorgesteld is een grotendeels vlak, bosachtig landschap met watertjes, die mogelijk worden gevoed door een riviertje of een beek, waaraan de watermolen ligt. Watervogels (eenden of ganzen) vliegen her der in groepjes van twee of drie over. Op de voorgrond ligt een leeg roeibootje. Bij een enorme, half in de grond stekende molensteen in het open veld links zitten twee figuren op een bank, terwijl anderen komen aangelopen. Zij zijn erg klein ten opzichte van hun omgeving. De molensteen is zo groot dat hij de onderdoorgang lijkt van een brug. Dergelijke onzorgvuldigheden in de details zijn in Bols latere werk niet meer aanwezig.

De opbouw van de compositie is gebaseerd op een laag gezichtspunt. Het perspectief is geconstrueerd door drie zichtassen, diagonaal naar links met een stad op de heuvel, rechtdoor langs de centraal geplaatste boom, die tevens dient als repoussoir ter versterking van de ruimtelijke werking, en diagonaal langs de watermolen naar de achtergrond rechts. De dieptewerking wordt tevens bereikt door de afnemende dikte van de penlijnen naar achter toe. Er is sprake van een gesloten compositie, waarbij de centrale boom beeldvullend is.1 Hij heeft drie kaarsrechte stammen met merendeels horizontale zijtakken en is bovenaan afgesneden door de beeldrand, zoals ook te zien is in de vroeger aan Jan van Scorel toegeschreven landschaptekening in Rotterdam (inv.nr. MB 1771), waar de horizon evenwel veel hoger ligt.

Dit is de vroegste tekening die van Hans Bol bekend is, gemaakt op zijn drieëntwintigste.2 Hij laat zien hoe Bols onderwerpskeuze en tekenstijl nog in ontwikkeling zijn, vooral onder invloed van Pieter Bruegel. De laatste werkte voor de Antwerpse graveur en uitgever Hiëronymus Cock aan wie Bol vanaf 1561/62 ook vele prentontwerpen zou leveren. Ook de invloed van Cock zelf en diens oudere broer Matthijs Cock laat zich zien, maar Bol verruilt het conventionele concept van het gefantaseerde berglandschap met grillige rotspartijen voor een realistische benadering gebaseerd op observatie van de natuur. Bol kan ook tekeningen gezien hebben van de Meester van de Kleine Landschappen, een nog niet geïdentificeerde kunstenaar (mogelijk Cornelis Cort) uit de omgeving van Bruegel, waaronder ontwerptekeningen voor twee series prenten met vernieuwende, geïdealiseerde landelijke voorstellingen uit de omgeving van Antwerpen die in 1559 en 1661 door Cock werden uitgegeven.3

Deze tekening is niet in de open lucht gemaakt, maar thuis in het atelier, waarbij mogelijk gebruik gemaakt werd van ter plekke gemaakte schetsen, die helaas niet bewaard zijn gebleven. De tekening is niet doorgegriffeld en er is geen prent van bekend, hetgeen niet uitsluit dat hij wel als prentontwerp bedoeld was. Op grond van de signatuur en datering op de steen aan de linkerrand is het in ieder geval een voltooid kunstwerk.

Footnotes

1 Voor een uitvoerige analyse van de compositieopbouw, zie Franz 1965, pp. 22-23. Zie ook Franz 1979-80, pp. 151-154 over de ontwikkeling van het gesloten boslandschaptype.

2 Zwollo (1969) is de enige die de eigenhandigheid van deze tekening betwist: zij merkt een stilistische discrepantie op met het latere werk en wijst er op dat ook de signatuur verschilt. Zij schreef het blad, evenals als de inmiddels door Hautekeete (2005, pp. 187, 202 n. 14) aan Baltens toegeschreven voormalige ‘Bol’-tekening (inv.nr. N 97), toe aan Bols leerling Jacques Savery

3 Vooral een dorpsgezicht in Parijs, Fondation Custodia, Collectie Frits Lugt, inv.nr. 3440; Rotterdam/New York 2001, pp. 289-299, nrs. 136-144, in het bijzonder nr. 141, col.ill.

Show research Netherlandish Drawings of the Fifteenth and Sixteenth Centuries
Show catalogue entry Hide catalogue entry

All about the artist

Hans Bol

Mechelen 1534 - Amsterdam 1593

Bekijk het volledige profiel