:host { --enviso-primary-color: #FF8A21; --enviso-secondary-color: #FF8A21; font-family: 'boijmans-font', Arial, Helvetica,sans-serif; } .enviso-basket-button-wrapper { position: relative; top: 5px; } .enviso-btn { font-size: 22px; } .enviso-basket-button-items-amount { font-size: 12px; line-height: 1; background: #F18700; color: white; border-radius: 50%; width: 24px; height: 24px; min-width: 0; display: flex; align-items: center; justify-content: center; text-align: center; font-weight: bold; padding: 0; top: -13px; right: -12px; } .enviso-dialog-content { overflow: auto; } Previous Next Facebook Instagram Twitter Pinterest Tiktok Linkedin Back to top
Five Ships in a Storm

Five Ships in a Storm

Hendrik Vroom (in circa 1595-1600)

Ask anything

Loading...

Thank you. Your question has been submitted.

Unfortunately something has gone wrong while sending your question. Please try again.

Request high-res image

More information

Specifications

Title Five Ships in a Storm
Material and technique Pen and brown ink, framing lines with red chalk
Object type
Drawing > Two-dimensional object > Art object
Location This object is in storage
Dimensions Height 148 mm
Width 297 mm
Artists Draughtsman: Hendrik Vroom
Previously attributed: Cornelis Hendriksz. Vroom
: Hans Savery (I)
Accession number Vroom 1 (PK)
Credits Purchased 1906
Department Drawings & Prints
Acquisition date 1906
Creation date in circa 1595-1600
Signature none
Watermark none (vV, 6P, fine paper)
Condition verso: laid down, repairs
Inscriptions none
Mark Museum Boymans Rotterdam (L.288)
Provenance sale (Montauban van Swyndregt, ‘Cercle Pictura Groningen’), Amsterdam (De Vries), 5 April 1906, no. 230 (Hendrick Vroom, fl. 51, to the museum)[copy RKD]
Exhibitions Rotterdam 1954, no. 42 (Hans Savery); Göteborg 1954, no. 40; Minneapolis/Toledo/Los Angeles 1990, no. 90 (Hendrick Vroom); Paris/Rotterdam 2014, no. 87
Internal exhibitions Vroege Nederlandse tekeningen - Van Bosch tot Bloemaert (deel 3) (2015)
External exhibitions Bosch to Bloemaert. Early Netherlandish Drawings from the Museum Boijmans Van Beuningen (2014)
Vaste presentatie geschiedeniszalen (2017)
Bosch to Bloemaert. Early Netherlandish Drawings (2017)
Research Show research Netherlandish Drawings of the Fifteenth and Sixteenth Centuries
Literature Jaarverslag 1906, p. 7 (as sixteenth-century Dutch artist); Bol 1973, pp. 41-42 (as Hans Savery I); Keyes 1975, pp. 25, 26, 27, 44, 45, 46, 123 (no. 25)(as Hendrick Vroom); Keyes 1976, p. 236; Keyes 1982, pp. 115, 119; Russell 1983, p. 145; Gerszi 1982b, pp. 182-183; Amsterdam 1993, p. 530 (no. 5)(as wrongly attributed to Hendrick Vroom)
Material
Object
Geographical origin The Netherlands > Western Europe > Europe

Entry catalogue Netherlandish Drawings of the 15th and 16th Centuries.

Author: Yvonne Bleyerveld

This description is currently only available in Dutch.

Vijf schepen trotseren huizenhoge golven tijdens een storm op zee. Het zijn grote, zeegaande spiegelschepen, een scheepstype dat in de loop van de zestiende eeuw in West-Europa is geïntroduceerd.1 Op de vlag aan de boegspriet van het grote, gedetailleerd getekende schip staat vermoedelijk het stadswapen van Amsterdam, met de bekende drie Andreaskruisen onder elkaar. Op de voorgrond drijven tonnen op het water waarop meeuwen zitten. Linksvoor zwemt een opmerkelijk grote vis. Uit de wolken rechtsboven valt een regenbui. De hoge golven zijn weergegeven met dunne, parallelle penlijnen, die in de donkere partijen dicht op elkaar staan. Met hun gestileerde vormen en schuimkoppen ogen de golven weliswaar weinig realistisch, maar het patroon van vloeiende lijnen die samen de sterk deinende zee vormen, geeft de voorstelling een enorme dynamiek.

De tekening werd in 1906 geveild als werk van Hendrick Vroom, maar na aankoop door het museum beschouwd als werk van een anoniem, Hollands kunstenaar. In 1973 schreef Bol het blad toe aan Hans Savery I, waarna Keyes het terecht terugzette op naam van Hendrick Vroom. Hij deed dit op basis van de gelijkenis tussen deze tekening en de gravure Schepen in een storm, gegraveerd door een anonieme graveur naar ontwerp van Hendrick Vroom en uitgegeven door Pieter van den Keere (1571-1646?) in Amsterdam.2 Diverse motieven op deze prent komen overeen met die op de tekening: de verhouding tussen het grote spiegelschip op de voorgrond en de drie schepen in de verte, de gestileerde golven, de hoge horizon met de dreigende wolkenlucht daarboven en de aanwezigheid van grote vissen en een drijvende ton. Ook wees Keyes op de stilistische overeenkomst tussen het Rotterdamse blad en Vrooms tekening Een Hollands oorlogsschip  in Düsseldorf, vooral in de weergave van het water.3

Schepen in een storm op zee waren voor Hendrick Vroom een geliefd thema, zoals ook blijkt uit enkele van zijn geschilderde marinestukken en van twee andere gravures naar zijn ontwerpen.4 Zijn Vijf schepen in een storm ontstond kort voor De landing van het leger van Prins Maurits bij Philippine uit 1600 (zie inv. nr. Vroom 2).5 De tekening staat nog geheel in de zestiende-eeuwse uitbeeldingstraditie van schepen op een sterk deinende zee – een type voorstelling dat rond 1559 getekend werd door Pieter Bruegel.6 Vroom kende ongetwijfeld de serie van tien gravures Zeilschepen, die Frans Huys tussen 1561-1565 graveerde naar ontwerpen van Pieter Bruegel.7 Volgens Karel van Mander schilderde Vroom als jonge man, toen hij in Rome voor kardinaal Ferdinand de Medici werkzaam was, onder andere naar gravures.8 Als dit klopt, ligt het voor de hand dat Vroom bij zijn ontwikkeling tot marineschilder in ieder geval de beschikking over de prentenserie van Frans Huys had. De gestileerde uitbeelding van de golven, schuimkragen en wolken en de gedetailleerde weergave van het grote spiegelschip middenvoor – die de besproken tekening tot een ‘scheepsportret’ maakt – laat de invloed van deze prenten zien. Ook de grote vis linksvoor lijkt geïnspireerd door de grote vissen of zeemonsters die op twee gravures uit de prentenreeks voorkomen.9 De vis herinnert bovendien aan voorstellingen van Jonas en de walvis, die bijvoorbeeld door Paul Bril – met wie Vroom in Rome contact onderhield – getekend en geschilderd zijn.10

Omdat Vroom enkele prentontwerpen leverde met schepen in een storm op zee, is het mogelijk dat hij deze tekening ook met dat doel gemaakt heeft. Een prent naar de tekening is echter onbekend en het blad is ook niet doorgriffeld. Bovendien is de voorstelling zo subliem getekend, dat deze evengoed als zelfstandig kunstwerk bedoeld kan zijn geweest.

[caption id="attachment_14056" width="800" align="alignleft"]fig. 1 Anonymous after Hendrick Vroom. Ships in the storm, 1600. Rotterdam, Maritiem Museum, inv. no. P328fig. 1 Anonymous after Hendrick Vroom. Ships in the storm, 1600. Rotterdam, Maritiem Museum, inv. no. P328[/caption]

Footnotes

<

1 Kenmerken zijn onder andere meerdere dekken en een plat in plaats van een rond achterschip (de spiegel). Dit type schip zou tot het midden van de negentiende eeuw in belangrijke mate het gezicht bepalen van de oorlogs- en handelsvloten van alle Europese zeemogendheden. Mondelinge mededeling Ron Brand (Maritiem Museum, Rotterdam).

2 Hollstein XLIX, 1998, nr. 4, de gravure is gemonogrammeerd H:V: (op een drijvend vat). Zie ook Keyes 1975, p. 123 (n. 25); Keyes in Minneapolis/Toledo/Los Angeles 1990, p. 265.

3 Düsseldorf, Kunstmuseum, inv. nr. Z 5421; Minneapolis/Toledo/Los Angeles 1990, nr. 91. Voor een vergelijking tussen beide tekeningen, zie Keyes 1982, pp. 115, 119.

4 Zie bijvoorbeeld Russell 1983, p. 114, fig. 116 en p. 153, fig. 135. Vergelijk ook Hollstein XLIX, 1998, nr. 3 en p. 165 (gravure van Meynart Jelissen naar Hendrick Vroom, gedateerd 1612).

5 Keyes 1975, p. 26. De tekening in Düsseldorf ontstond later, kort na 1600; zie Keyes in Minneapolis/Toledo/Los Angeles 1990, p. 267 (onder nr. 91).

6 Storm, met een gezicht op een stad, Londen, The Courtauld Institute of Art, inv. nr. 11; Mielke 1996, nr. 52, Sellink 2007, nr. 79. Een geschilderde Storm op zee (Wenen, Kunsthistorisches Museum, inv. nr.2690), die voorheen aan Pieter Bruegel toegeschreven werd – en waardoor volgens Keyes 1975, p. 25, Hendrick Vroom beïnvloed werd – wordt tegenwoordig toegeschreven aan Joos de Momper, zie Ertz 1986, pp. 366-371 en nr. 542 (ca. 1610-1615); Sellink 2007, p. 277.

7 New Hollstein 2006, nrs. 62-71. Volgens Karel van Mander schilderde Vroom als jonge man, toen hij in Rome voor kardinaal Ferdinand de Medici werkzaam was, onder andere naar gravures, zie Van Mander 1604 (editie Miedema), fol. 287v. Als deze informatie klopt, dan ligt het voor de hand dat Vroom bij zijn ontwikkeling tot marineschilder in ieder geval de beschikking over deze prentenserie gehad heeft.

8 Van Mander 1604 (editie Miedema), fol. 287v.

9 Zie New Hollstein 2006, nr. 65, Daedalus en Icarus en nr. 69 (Arion op een dolfijn).

10 De tekening van Paul Bril in Londen, The British Museum, inv. nr. 5214-233, en het fresco in Scala Santa te Rome, beide daterend uit de late jaren 1580, zie Wood Ruby 1999, nr. 2 en Hendriks 2003, p. 76 en p. 189 (fig. 27).

Show research Netherlandish Drawings of the Fifteenth and Sixteenth Centuries
Show catalogue entry Hide catalogue entry

All about the artist

Hendrik Vroom

Haarlem 1562/1563 - Haarlem 1640

Bekijk het volledige profiel